เอเชยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี อื: ความสมพั นธั ระหว  างจ  นี เกาหลีและญป่ีนุ                
จากยคโบราณจนถ ุ งปึ จจ บุ นั
               รศ. ดร. ดารงค ํ ฐานดี
                                                      ผอู านวยการศ ํ นยู เกาหล  ศีกษา ึ มหาวทยาล ิ ยรามค ั าแหง ํ
บทคดยั อ
หลกฐานของน ั กมาน ั ษยว ุ ทยาโบราณศ ิ กษาระบ ึ วุ า มนษยุ ปกก งเก่ิ ดขิ นเม ้ึ อราวเจ ่ื ดแสนป ็ ท่ี
หมบู านโจ  วโข  วเต ยน้ี ใกลนครป  กก ง่ิ จากนนได ้ั ขยายออกเป  นกล  มชาต ุ พิ นธั ตุ างๆ  และอพยพไป
อาศยอย ั ตามแหล ู งท อย่ี ทู วบร ่ั เวณเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี อื ชาวฮนต่ั งหล ้ั กปั กฐานอย  บรู เวณท ิ ราบ ่ี
ลมภาคกลางของจ ุ นี เปนกล  มทุ ม่ีความเจร ี ญร ิ งเรุ องและสร ื างสรรค  อารยธรรมส  ูงเดนต งแต ้ั ก อน
ราชวงศฉ นิ ในขณะทชนกล ่ี มอุ นย่ื งอย ั ในสภาพป ู าเถ อนและร ่ื บวั ฒนธรรมจากจ ั นอย ี างต อเน อง่ื
แมวาในกาลต  อมา  ทงเกาหล ้ั และญ ี ป่ี นจะก ุ อต งเป้ั นร ฐั-ชาตขินในตอนต ้ึ นของคร  สตกาล ิ แตก ย็งคง ั
เปนร ฐบรรณาการของจ ั นมาจนถ ี งคร ึ สติ ศตวรรษท  9 ( ่ี ในกรณของญ ี ป่ี นุ ) และจนถงตอนปลายของ ึ
ครสติ ศตวรรษท  19 ( ่ี ในกรณของเกาหล ี ) ี อยางไรก  ตามในย ็ คนุ ้ีการขดเส ี นก นอาณาเขตของแต ้ั ละ
ประเทศยงไม ั ได รบการยอมร ั บจากท ั กฝุ าย จงมึ การอ ี างส  ทธิ เหน ิ อดื นแดน ิ /หมเกาะบางแห ู งว าเป น
ของตนเอง และความเชอด่ื งกล ั าวกลายเป  นมรดกแห  งความข  ดแย ั งของส  งคมท ั งสามส ้ั งคมในย ั คุ
ปจจ บุ นั
สงคมในภ ั มู ภาคเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี อในย ื คโบราณด ุ ารงสภาพในระบบเศรษฐก ํ จิ
แบบยงชั พี ทาการปกครองในระบอบสมบ ํ รณาญาส ู ทธิ ราชย ิ โดยให  ความเคารพน  บถั อผื ปกครองใน ู
ฐานะสมมตเทพ ิ และยดถึ อจื ตวิ ญญาณของชนเผ ิ าเร อยมา ่ื จนกระทงถ่ั กแนวค ู ดดิ านว  ตถั นุ ยมในร ิ ปู
ของระบบทนนุ ยมและระบอบการปกครองแบบประชาธ ิ ปไตยของชาวตะว ิ นตกเข ั ามาครอบง  าํ
ในชวงตอนปลายของคร  สติ ศตวรรษท  19  ่ี ทาให ํ สงคมเก ั ดความต ิ งเคร ึ ยดและความส ี มพั นธั ระหว  าง
ประเทศทงสามเปล ้ั ยนแปลงไป ่ี
ตอมา  เอเชยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี อเปื นภ มู ภาคท ิ ม่ีพลว ี ตสั งยู ง่ิ ญป่ี นกลายเป ุ นส งคมท ั ม่ีพลี งั
อานาจส ํ งเหน ู อจื นและเข ี าครอบครองคาบสม  ทรเกาหล ุ เปี นอาณาน  คมิ ญป่ี นได ุ ผกขาดการเป ู นผ นู าํ
ทางดานทหารและเศรษฐก  จในระบบท ิ นนุ ยมและแสวงหาผลประโยชน ิ ดวยการแย  งช งและย ิ ดครอง ึ2
ดนแดนของประเทศรอบข ิ างตลอดช  วงต  นของคร  สติ ศตวรรษท  20  ่ี จนกระทงประสบก ่ั บความพ ั าย
แพในสงครามโลกคร  งท้ั สอง ่ี อนเป ั นการส  นส้ิ ดการผ ุ กขาดอ ู านาจทางทหารของชาวอาท ํ ตยิ อ ทุ ยั
ญป่ี นยุ งคงเป ั นผ นู าทางเศรษฐก ํ จในย ิ คหล ุ งสงคราม ั และกาวข  นเป ้ึ นมหาอ  านาจทาง ํ
เศรษฐกจเปิ นอ นดั บทั สองของโลกในตอนปลายทศวรรษ ่ี 1960  ในขณะทเกาหล ่ี ใตี สามารถเร  งร ัด
การพฒนาประเทศจนได ั รบผลส ั าเรํ จในช ็ วงทศวรรษ  1960 – 1980  สวนจ  นได ี เจร  ญรอยตามต ิ งแต ้ั 
ทศวรรษ 1980  เรอยมาจนถ ่ื งปึ จจ บุ นั พลวตของส ั งคมจ ั นี เกาหลใตี และญป่ี นในแต ุ ละช  วงเวลา 
กอให  เก ดริ ปแบบของความส ู มพั นธั ระหว  างก  นทั แตกต ่ี างออกไป  จากจนเป ี นศ นยู กลางของ 
ประชาคมนานาชาตในย ิ คโบราณ ุ มาเปนญ ป่ี นมุ อีานาจทางเศรษฐก ํ จและการทหารเหน ิ อประเทศ ื
เพอนบ ่ื าน สวนความส  มพั นธั รปแบบใหม ู ท แต่ี ละประเทศม  ศีกดั ศร์ิ ทีดเท ั ยมก ี นในย ั คใหม ุ  นาไปส ํ ู
ความสมพั นธั แบบ  “รวมม  อเช ื งการแข ิ งข นั” ในยคปุ จจ บุ นั
ปจจ บุ นั ผคนท ู วโลกต ่ั างให  ความสนใจศ  กษาส ึ งคมในแถบเอเช ั ยตะว ี นออก ั      
เฉยงเหน ี อกื ันมากขน้ึ โดยเฉพาะอยางย  งเม่ิ อส่ื งคมเหล ั าน ต้ีางเรงร ดพั ฒนาประเทศก ั าว
ไปสสู งคมท ั ันสมยและม ั ความเจร ี ญเต ิ บโตทางเศรษฐก ิ จยิ ง่ิ กลาวค  อื ภายหลงั
สงครามโลกครงท้ั สอง ่ี ญป่ี นได ุ กาวข  นเป ้ึ นมหาอ  านาจในทางเศรษฐก ํ จเปิ นอนดั บทั สอง ่ี
ของโลกในตอนปลายทศวรรษท 1960  ่ี ตอมา  เกาหลใตี ได เจร  ญรอยตาม ิ กอให  เก ดความ ิ
เจรญร ิ งเรุ องท ื พ่ีงสุ งขู นอย ้ึ างรวดเร  วในช ็ วงทศวรรษท  ี 1970 – 1980  ่ สวนในทศวรรษท  ่ี
1990 จนถงปึ จจ บุ นั  (ค.ศ. 2006) จนแผ ี นด นใหญ ิ ม อีตราความเจร ั ญเต ิ บโตทางเศรษฐก ิ ิจ
ดวยต  วเลขสองหล ั กตลอดมา ั และกลายเปนดาวร  งพุ งแรง ุ สงผลอย  างร  ุนแรงตอภาวะ 
เศรษฐกจิ รวมทงความส ้ั มพั นธั ระหว  างประเทศในย  คใหม ุ  นอกจากน้ีสงคมเล ั กๆ็ เชน
ไตหว นั และฮองกง  ไดเพมส่ิ สี นให ั ชนผ  วเหล ิ องได ื รบการเช ั ดชิ เมู อส่ื งคมท ั ่ี  “จวแต ๋ิ แจ ว”
เหลาน ได้ี สร างมห  ศจรรย ั ดวยฝมอมน ื ุษยตลอดศตวรรษท  20  ่ี และตอเน องมาย ่ื ัง
สหสวรรษใหม ั อย างไม  หยดยุ ง้ั
อยางไรก  ตาม ็ ทามกลางความย  นดิ ปรี ดาถ ี งความร ึ งเรุ องทางเศรษฐก ื จิ แตเราก  ย็งั
ราลํ กถึ งภาพของความข ึ ดแย ั งท ม่ีความร ี นแรง ุ เปนสงครามท  ประห ่ี ตประหารก ั นดั วย
กาลํ งทหารและอาว ั ธุ กอให  เก ดความส ิ ญเส ู ยชี วีตของประชากรและทร ิ พยั ส นมากมาย ิ
ตลอดครสติ ศตวรรษท  20  ่ี และความขดแย ั งเหล  านนก้ั ย็งคงม ั ีปรากฏอยอยู างต อเน องมา ่ื
จนถงทึ กวุ นนั ้ี โดยสวนหน  งมาจากมรดกทางประว ่ึ ตัิศาสตรท เก่ี ดขิ นในอด ้ึ ตกาลนาน ี3
มาแลว และอกสี วนหน  ่ึงมาจากผลพวงทหลงเหล ่ี ือจากสงครามเยน็ ดงเชั น กรณของ ี
เกาหลเหน ี อื ซงได ่ึ กอให  เก ดความว ิ ิตกกงวล ั ระทกขว ึ ญั และความรสู กไม ึ ปลอดภ  ยทั ่ี
สงครามอาจปะทขุ นอ้ึ กเม ี อใดก ่ื ได็ 
จากภาพเหตุการณท ปรากฏข ่ี นด้ึ งทั กล่ี าวมาแล  วข างตน ผศูกษาได ึ ให ความสนใจ 
และคนคว  าเร องราวความเป ่ื นมาและความส  มพั นธั ของส  งคมในบร ั เวณเอเช ิ ยตะว ี นออก ั
มาอยางต อเน อง่ื ทาให ํ เก ดความเข ิ าใจในคน  สงคมว ั ฒนธรรม ั และความสมพั นธั ระหวาง
สงคมท ั งสามได ้ั ในระด  บหน ั ง่ึ สาหร ํ บในงานช ั นน้ิ ้ี ประสงคท ่ีจะขยายขอบเขตของ
การศกษาความส ึ มพั นธั ของส  งคมท ั งสามต ้ั อไปอ  ีก โดยมองยอนกล  บไปศ ั กษาเร ึ องราว ่ื
ตงแต ้ั ย คโบราณกาลท ุ เร่ี มต่ิ นด วยการก  าเนํ ดมน ิ ษยชาต ุ ิการกอต งเป้ั นร ฐั ( nation-state )
และความสัมพนธั ตอก นเร ั อยมาจนถ ่ื ึงปจจ บุ นั (ปค.ศ. 2006)
จรงอย ิ ูทม่ีนีกรั ฐศาสตร ั ได ศกษาความส ึ มพั นธั ระหว  างประเทศของบร  เวณส ิ วนน้ี
ของโลกมาแลว ทงท้ั เป่ี นคนจ  นี คนเกาหลีและคนญป่ี นุ ตลอดจนนกวั ชาการจากภ ิ มู ภาค ิ
อนของโลก ่ื แตงานช  นน้ิ เป้ี นการอธ  บายปรากฏการณ ิ ด งกล ั าวของคนไทยท  มองเอเช ่ี ยี
ตะวนออกเฉ ั ียงเหนอโดยเน ื นความส  มพั นธั ท ง้ัทางการเมองื เศรษฐกจิ และสงคม ั
วฒนธรรม ั ดวยม  มมองของคนท ุ ม่ีีพ้ืนฐานทางวัฒนธรรมทใกล ่ี เค ยงก ี นั แตม ใชิ สมาช  กิ
ของท้ังสามสงคมน ั น้ั อันอาจสงผลใหเห นภาพท ็ ่ีแตกตางก  นออกไปจากงานอ ั นๆ่ื ทผ่ีาน
มาบางไม  มากก  น็ อย
วตถั ประสงค ุ 
1. เพออธ ่ื บายปรากฏการณ ิ และการพ  ฒนาของส ั งคมในบร ั เวณเอเช ิ ยี
ตะวนออกเฉ ั ียงเหนอื นบตั งแต ้ั เม ่ือเรมม่ิ มนี ษยชาต ุ ยิคโฮโม ุ อเรคต ี สั (ราว 700,000 ป
มาแลว) มาจนถงการก ึ อต งเป้ั นส งคมจ ั ีน เกาหลีและญป่ี นุ และการพฒนาของส ั ังคม
เหลาน เร้ีอยมาจนถ ่ื งปึ จจ ุบนั ปค.ศ. 2006
2. เพออธ ่ื บายความส ิ มพั นธั ของส  งคมท ั งสามในห ้ั วงเวลาดังกลาว และบอเก ดของข ิ อ
ขดแย ั งท เป่ี นมรดกทางประวตัศาสตร ิ อนสั งผลให  เก ดเป ิ นป ญหาระหว  างประเทศข  น้ึ
ในยคปุ จจ บุ ัน
3. เพอหาร ่ื ปแบบความส ู มพั ันธของประเทศท  งสาม ้ั4
วธิการด ี าเนํ นงานการศ ิ กษา ึ
1.  ประเภทขอม ลู  
การวจิยเรั องน ่ื เป้ี นการว  จิัยเอกสาร (documentary research) โดยใชการเก  บข็ อม ลู
ทตุ ยภิ มู เปิ นหล  กั อยางไรก  ตาม ็ การจดเกั บข็ อม ลปฐมภ ู มู ไดิ กระท  าพร ํ อมก  นไปด ั วย
2.  วธิเกี บข็ อม ลู
-  ขอม ลทู ตุ ยภิ มู ิ เปนข อม ลทู บ่ี นทั กเหต ึ การณ ุ ในอด  ตจนถ ี งปึ จจ บุ นั จาก
แหลงข อม ลู ตอไปน  ้ี
(1)  หนงสั อื เชน ประวตัศาสตร ิ การเมองระหว ื างประเทศ  สงคมและ ั
       วฒนธรรม ั
(2)  รายงานการวจิยั และเอกสารทางราชการของประเทศทเก่ี ยวข ่ี อง
(3)  บทความในวารสาร นตยสาร ิ หนงสั อพื มพิ เชน Korea Times, Japan  
       Times, China Daily หนงสั อพื มพิ ของไทย  และอนๆ่ื
(4)  ความคดเหิ น็ บทความ และขอเข ียนในสออ่ื เลิ กทรอน ็ กสิ 
- ขอม ลปฐมภ ู มู ิเปนข อม ลทู ได่ี รบจากการส ั มภาษณ ั โดยสมภาษณ ั ผ ูเชยวชาญท ่ี ่ี
สนใจกจการเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี อื ไดแก  นกวั ชาการและ ิ /หรอขื าราชการไทย  จีน
เกาหล   ี ญป่ี นุ และยโรป ุ /อเมรกาิ จานวน ํ 5 คน เพอให ่ื ได รบขั อม ลและข ู อค ดเหิ นจาก ็
มมมองท ุ หลากหลาย ่ี
การเลอกบ ื คคลในการส ุ มภาษณ ั  โดยเลอกบ ื คคลท ุ ม่ีความร ี และท ู างานในแถบ ํ
ภมู ภาคเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ียงเหนอซื ่ึงใชวธิการเล ี อกแบบจ ื าเพาะเจาะจงเฉพาะบ ํ คคลท ุ ม่ีี
ความรและความสนใจในห ู วขั อน เท้ี านน้ั การสมภาษณ ั ได ใช วธิการส ี มภาษณ ั โดยตรง 
และ/หรอผื านทางจดหมายอ  เลิ กทรอน ็ ิกสรวมทงศ้ั กษาข ึ อเขียนของผใหู สมภาษณ ั สวน
หวขั อการส  ัมภาษณได ยึดแนวตามกรอบการศกษาเป ึ นหล  กั อนจั กนั าไปส ํ การสร ู างองค  
ความรและทฤษฎ ู ตีอไป 
3.  การวเคราะห ิ ขอม ลและการน ู าเสนอผลการว ํ จิยั
หลงจากท ั ได่ี เกบรวบรวมข ็ อม ลทู งจากเอกสารและจากการส ้ั มภาษณ ั แล ว ผวูจิยั
ไดน าขํ อม ลทู งหมดมาว ้ั ิเคราะหวตถั ุประสงค ทต่ีงข้ั นเพ ้ึ อค่ื นหาความส  มพั นธั ของต  วั
แปรและหาขอสร  ปุ5
ผศูกษาได ึ แบ งช วงเวลาออกเป  น 2  ชวง คอื ชวงท  หน่ี ง่ึ -  ในยคโบราณกาล ุ
นบตั งแต ้ั การก  าเนํ ดของมน ิ ษยุ โบราณโฮโม  อเรคต ี สั ราวเจดแสนป ็ มาแลวจนถ  งตึ น
ครสติ ศกราชท ั ส่ีงคมในบร ั เวณเอเช ิ ยภาคตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี ือกอต งเป้ั นส ังคมของตวเอง ั
ขนในตอนปลายคร ้ึ สติ ศตวรรษท  19  ่ี และชวงท  สอง ่ี –  นบตั งแต ้ั ต นคร  สติ ศตวรรษท 20  ่ี
จนถงปึ ค.ศ. 2006 เพอน่ื าไปส ํ การหาร ู ปแบบของความส ู มพั นธั ของส  งคมท ั งสาม ้ั
ผลการศกษา ึ
ประวตัและพ ิ ฒนาการความเป ั นมาของส  งคมจ ั นี เกาหลี และญป่ี นนุ บตั งแต ้ั ย ุค
โบราณกอนท  จะม ่ี การต ี งเป้ั นร ฐั-ชาตเริ อยมาจนถ ่ื งปึ จจ บุ นนั น้ั เปนห วงเวลายาวนานท  ่ี
มนษยุ ได ถอกื าเนํ ดในบร ิ เวณแถบน ิ ถ้ีงึ 700,000  ปมาแล  ว โดยแรกเรมม่ิ ลีกษณะเป ั น
ครอบครวขยาย ั และกลายเปนกล  มโคตรตระก ุ ลู (clan) ตงบ้ั านเร  อนอาศ ื ยอย ั รูวมก  นเป ั น
กลมๆุ แยกออกจากกลมอุ นตามท ่ื องถ  นท่ิ กระจ ่ี ดกระจายท ั วไป ่ั เมอกล ่ื มมุ จีานวนมากข ํ น้ึ
กจะรวมก ็ บกล ั ุมอ นท่ื ม่ีความส ี มพั นธั ดวยการแต  งงาน  กลายเปนเผ  า (tribe) และสรางเป  น
สงคมท ั ม่ีความเป ี นป กแผ  นและมเอกล ี กษณ ั เฉพาะเผ  าท แตกต ่ี างไปจากสงคมอ ั น่ื
ในแถบเอเชยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี อนื ้ี ชาวฮนซ่ั งเป่ึ นชนเผ  าหล  กของจ ั นที ่ีอาศยใน ั
ทราบล ่ี มตามฝ ุ งแม  น าฮวงโหหร ํ้ อเร ื ยกว ี า จงหยวน นน้ั เปนกล  มทุ ม่ีจีานวนประชากร ํ
มาก และตงบ้ั านเร  อนอย ื หนาแน ู นเป  นกล  มแรก ุ ทงน้ั เป้ี นเพราะบร  เวณน ิ ม้ีความอ ี ดมุ
สมบรณู สามารถทาการเพาะปล ํ กู เลยงส ้ี ตวั และทาหํ ตถกรรมได ั หลากหลายชน  ดิ จงเกึ ดิ
เปนแคว  น โดยมเมี องเป ื นศ นยู กลาง  รายลอมไปด  วยเขตชนบทท  เพาะปล ่ี กพู ชผื กและ ั
เลยงส ้ี ตวั เล ียงด ้ ประชากรในร ู ฐโบราณน ั นๆ้ั อกที งท้ั าการค ํ าขายแลกเปลยนส ่ี นคิ าก บรั ฐั
อนท่ื ต่ีงอย ้ั รอบข ู าง รฐเหล ั าน ม้ีความสามารถในการสร ี างทางด  านเทคโนโลย  ี และมี
ความเจรญร ิ งเรุ องื จนกลายเปนอารยธรรมท  ม่ีความส ี าคํ ญในเอเช ั ยตะว ี นออก ั
ในกาลตอมา  บรเวณล ิ มนุ าอํ้ น่ื เชน ลมนุ าเหล ํ้ ยวี ลมนุ าอํ้ มนกก ั งั เปนอาท  ิก็มี
ลกษณะของการก ั อต งเป้ั นสงคมเผ ั าท ่ีเปนอ สระต ิ อก นขั น้ึ แตม ระด ี บความเจร ั ญทิ ด่ีอย
กวาแถบจงหยวน  หรอทื ราบล ่ี มภาคกลางของจ ุ นี ผคนส ู วนใหญ  ย งคงใช ั ชวีตอย ิ ตามป ู า
เขา ดํารงชวีตอย ิ ดู วยการเข  าป าลาส ตวั  และสามารถขม่ีาเพ อการคมนาคมขนส ่ื งได  อย าง6
แคลวคล  อง คนในกลมเหล ุ าน จะได ้ี รบอั ทธิ พลทางว ิ ฒนธรรม ั เชน เครองม ่ื อเคร ื องใช ่ื 
ภาษายารกษาโรค ั และศลปว ิ ทยาการสาขาต ิ างๆ  จากสงคมในเขตจงหยวน ั
เราอาจเขยนแผนภาพล ี าดํ บขั นของส ้ั ังคมกอนอ  ตสาหกรรมได ุ ดงนั ้ี
    ระดบทั 1        ่ี
    ระดบทั 2              ่ี
             
        สงคมนอกทว ั ปยี โรป ุ     สงคมในย ั โรป ุ (และญป่ีนุ )
           
                   
               
                   
    ระดบทั 3    ่ี
ลกษณะเด ั นของส  ังคมยุคโบราณของจนี เกาหลีและญป่ี นุ ในแงเศรษฐก  จิ กค็อื
ประชาชนมการด ี ารงช ํ วีตในระบบเศรษฐก ิ จแบบย ิ งชั พี (subsistence mode of
production)  กลาวค  อื ทาการผล ํ ตผล ิ ตผลทางการเกษตรและห ิ ตถกรรมเพ ั อการบร ่ื โภค ิ
เปนหล  กั หากมของเหล ี อกื อาจใช ็ แลกเปล  ยนก ่ี บสั นคิ าอ นหร ่ื อขายบ ื างเล  ็กนอย สงคมใน ั
ระบบนไม้ี ค อยม  การสะสมท ี นุ (capital accumulation)  เพอใช ่ื ในการลงท  นตุ อไปด  งเชั น
ระบบเศรษฐกจแบบท ิ นนุ ยมิ (capitalist mode of production)  ทผ่ีประกอบการจะใช ู 
         สงคมด ั ้ังเดมิ
      สงคมร ั ฐโบราณ ั
      เมองื  ชนบท     เมองื ระบบฟลด ลั
       (ชนบท)
เมองก ื อนอ  ตสาหกรรม ุ7
เครองจ ่ื กรและจ ั างแรงงานในการผล  ตเพิ อเพ่ื มผลผล ่ิ ตให ิ ส งสู ดุ (maximization)  และ
แสวงหากําไรใหได มากท  ส่ีดเช ุ นก นั
กรณของจ ี นซี งเป่ึ นส งคมท ั ต่ีงหล ้ั กแหล ั งเป นป กแผ  นมานานบนฝงแม  น าฮวงโห ํ้
และแมน าแยงซ ํ้ เกี ยงท ี อ่ีดมสมบ ุ รณู  สงคมได ั พ ฒนาก ั าวหน  าไปไกลเม  อเท่ื ยบก ี บสั งคม ั
เกาหลและญ ี ป่ี นทุ ย่ีงคงอาศ ั ยอย ั กู นเป ั นก กเป  นเหล  า ไรความเจร  ญทางว ิ ตถั ุ และใชชวีติ
รอนเร  ไปตามบร  เวณแหล ิ งต างๆ  ทางแถบแมนจเรู ยี สวนควบค  มการใช ุ น าแถบจงหยวน ํ้
เพอการเพาะปล ่ื กได ู น น้ั ทาให ํ สามารถสร  างผลผล  ตได ิ มากพอในการเล  ยงด ้ี ประชากรให ู 
ทางานในงานภาคนอกเกษตรกรรมได ํ บางส  วน ไดแก  ผประกอบอาช ู พเป ี นผ ปกครอง ู
ขนนาง ุ ทหารตารวจ ํ ครอาจารย ู และคนทรงหมอผีตลอดจนพอค าแม  คา และหตถกรรม ั
คนเหลาน จ้ีึงมเวลาสร ี างสรรค  วฒนธรรมหลายชน ั ดขิ นมาเพ ้ึ ่ือใชในการด  าเนํ นชิ วีติ
ดงเชั น สรางก  าแพงเม ํ ืองจนปี องก  นการร ั กรานจากอนารยชน ุ สรางอ  ปกรณ ุ เคร  องใช ่ื ดวย
เหลกและโลหะ ็ ทากระดาษ ํ ผาไหม  และสรางเง  ินตรา รวมทงท้ั าการค ํ าขายกบสั งคมอ ั น่ื
รอบขางไปจนถ  งตะว ึ นออกกลางและย ั โรปด ุ วยเส  นทางสายไหม  เปนอาท  ินอกจากน้ีจีน
ยงได ั เผยแพร  ว ฒนธรรมในด ั านต  างๆ  ไปยงดั นแดนเกาหล ิ และญ ี ป่ี นอย ุ างต อเนอง่ื
ในยคโบราณน ุ ้ี ดนแดนบนคาบสม ิ ทรเกาหล ุ และญ ี ป่ี นยุ งคงม ั ระบบเศรษฐก ี จิ
แบบดงเด้ั มิ นนค่ั อื เขาป าลาส ตวั ทผ่ีูคนใชชวีตในการแสวงหาอาหารเป ิ นหลกั บางสวน
ยงคงอาศ ั ยอย ั ตามถ ู าํ้ และสรางเพ  งเปิ นทพ่ีกชั วคราว ่ั ชวีตของคนส ิ วนใหญ  จะเคล  อนย ่ื าย
ไปหาแหลงท ม่ีอาหารเร ี ่ือยไป บางกลมอาจต ุ งบ้ั านเรอนถาวรหากเห ื นว็ าบร  เวณแห ิ งน น้ั
มความอ ี ดมสมบ ุ รณู และในทส่ีดกุ จะกลายเป ็ นเม  องท ื ห่ีอมล  อมไปด  วยพ  ้ืนทเกษตรกรรม ่ี
อยางไรก  ตาม ็ ลกษณะทางภ ั มู ศาสตร ิ ของท  งเกาหล ้ั และญ ี ป่ี นเป ุ นด นแดนท ิ เต่ี มไปด ็ วยท่ี
สงและภ ู เขากว ู าร อยละ  70 ดงนั น้ั บรเวณท ิ ราบท ่ี พอจะอาศ ่ี ยอย ั และท ู ามาหาเล ํ ยงช ้ี พได ี ก็
จะเปนท ราบล ่ี มระหว ุ างห  ุบเขาแตละแห  ง จึงเกดการสร ิ างโคตรตระก  ลู (clan)  ขน้ึ โดย
ยดถึ อวื า ทท่ีากํ นบร ิ เวณน ิ นๆ้ั เปนของกล  มของตน ุ และสมาชกของแต ิ ละกล  มกุ จะ็
ปกปองม  ใหิ คนอ  นเข ่ื ามารกรานหร ุ อยื ดดึ นแดนของพวกตนไป ิ ความผกพู ันระหวางคน 
ในโคตรตระกลเดู ยวก ี นจะผ ั กพู นกั นอย ั างแนบแน  น โดยมสายส ี มพั นธั ทางสายเล  อดเป ื น
เสมอนห ื วงโซ  ท คล่ี องมวลสมาช  กให ิ สม ครสมานสาม ั คคั ีเปนน าหน ํ้ งอ่ึ นเด ั ียวกนั และ
รวมก  นสร ั างความเข  มแข็งและความเจรญมิ งค่ั งให ่ั แก กล มของตน ุ8
อนง่ึ ในยคโบราณก ุ อนคร  สตกาล ิ การแบงเส นข ดดี นแดนย ิ งไม ั ได รบการยอมร ั บั
จากทกฝุ าย โดยแตละกล  มแต ุ ละชนเผ  าต างอางส  ทธิ เหน ์ิ อดื ินแดนแตละแห  งว าเป นของ 
ตน ดวยเหต  นุ ้ีจงเปึ นกรณ  พี พาทในกรรมส ิ ทธิ บนท ์ิ ด่ีนิ และเกาะบางแหง จนกลายเปน
ปญหาข  อข ดแย ั งระหว  างประเทศมาจนถ  งปึ จจ บุ นั หนงของมณฑลเหล ่ึ ยวต ี งุ มณฑลจ้ี
หลนิ และมณฑลเฮหลงเจุ ยงี โดยจนยี งอั างว  าเป นแมนจ  เรู ยที จ่ีีนครอบครองมานานตงแต ้ั 
กอนครสตกาล ิ ดงนั น้ั อาณาจกรโคก ั รูวจิ งนึ าจะเปนสวนหน  งของจ ่ึ นี
ลกษณะเด ั น ทางดานการเม  องื ของสงคมย ั คโบราณม ุ ลีกษณะคล ั ายคล  งกึ นทั งสาม ้ั
สงคม ั ทงน้ั ้ีสวนหน  งอาจเป ่ึ นผลมาจากการได  รบอั ทธิ พลทางว ิ ฒนธรรมจากจ ั นี อกที งม้ั ี
ลกษณะคล ั ายคล  งกึ บรั ฐโบราณท ั ต่ีงอย ้ั ตามบร ู เวณส ิ วนต  างๆ  ของโลก นนค่ั อื การ
ยอมรบนั บถั อผื นู าวํ า เปนสมมต  เทพท ิ ส่ี บเช ื อสายมาจากสวรรค ้ื  โดยเปนโอรสของ 
สวรรค (Son of heaven)   และไดรับอานาจบ ํ ญชาจากสวรรค ั (mandate of heaven)   ใหลง
มาปกครองสงคมน ั นๆ้ั ดงทั ได่ี กล าวอย  างละเอ  ยดในตอนต ี นแล  วว า จกรพรรด ั ของจ ิ นมี ี
ชอเร ่ื ยกว ี า หวงเตหรอฮื องเต  ซงหมายถ ่ึ งึ โอรสของสวรรคทม่ีอีานาจส ํ ทธิ ขาดในการ ์ิ
ปกครองบานเม  องื หรอเป ื นเทพ  -กษตรั ยิหรอเทวราชา ื (god-king โดยใชคาจํ นวี า หวง
หรอฮื อง ) แนวคดนิ ได้ี แพร  หลายเข  าไปในหม  ชาวเกาหล ู ทีเร่ี ยกผ ี นู าคนแรกว ํ า ตนกั นุ ซง่ึ
มลีกษณะเช ั นเด  ยวก ี ับเทพทมาจ ่ี ตุ บนพ ิ นโลกและได ้ื ตงอาณาจ ้ั ักรโคโชซอน  (โชซอน
โบราณ) ขน้ึ ในขณะทน่ียายปร ิ าปราของญ ํ ป่ี นุ กม็ เทพน ี นิงิทิ่ีไดรบบั ญชาจากสวรรค ั ให 
มาปกครองเกาะญป่ี นในย ุ คยามาโต ุ 
ในทางทฤษฎีการสบสานส ื นตั วงศ ิ ของจนี กบเกาหล ั ีและญป่ี นุ ไดแก  การ
สงผ านอ  ํานาจโดยสายโลหติ นนค่ั อื พระโอรสของมเหสเอกจะเป ี นองค  รชทายาทส ั ืบ
ทอดอานาจการปกครองจากพระบ ํ ดาิ และกลายเปนธรรมเน  ยมท ี ปฏ่ี บิตัติดติ อก นมา ั
โดยเฉพาะอยางย  ิงในกรณ ่ ของญ ี ป่ี นตุ งแต ้ั โบราณกาลมาจนตราบเท  าท กวุ นนั ้ี ในกรณี
ของจนนี น้ั จกรพรรด ั ยิงหมายถ ั งึ กษตรั ยิผ ทรงทศพ ู ธราชธรรม ิ หรอธรรมราชา ื (sage
king  โดยใชคาจํ นวี า ต) ้ี ทปกครองประเทศด ่ี วยความเมตตาและสร  างเสร  มความ ิ
เจรญร ิ งเรุ องให ื แก ประเทศอ  กดี วย ดงนั น้ั หากจกรพรรด ั พระองค ิ ใดเป  นคนโหดร  าย ไม
สนใจในการปกครองบานเม  องให ื เป นสขุ แตกล บเสวยส ั ขบนความท ุ กขุ ระทมของมวล 
ประชาราษฎรสวรรคกจะส ็ งส ญญาณท ั เป่ี นลางร  ายใหบ งเกั ดขิ น้ึ เชน การเกดทิ พภุ กขภ ิ ยั
– นาทํ้ วม ฝนแลง เกดราห ิ อมจ ู นทร ั เปนต น ประชาชนกจะหาทางเปล ็ ยนให ่ี ผ ทรงธรรม ู9
ทาหน ํ าท เป่ี นจกรพรรด ั องค ิ ใหม  แทน  ผทรงธรรมน ู อาจเป ้ี นคนสาม  ญธรรมดาหร ั อมาจาก ื
ชนกลมนุ อย มไดิ เป นข นนางหร ุ อสื ืบเชอสายใดๆ ้ื จากจกรพรรด ั องค ิ เด ิมกได็     แตเป น
ผทู าหน ํ าท กอบก ่ี บู านเม  ืองใหพ นจากว  บิตัจากการกระท ิ าของจ ํ กรพรรด ั ทิโหดร ่ี าย ดงนั น้ั
เราจะเหนการย ็ ดอึ านาจและต ํ งราชวงศ ้ั ใหม  ข นอย ้ึ เสมอๆ ู ตลอดประวตัศาสตร ิ ของจ  ีน
ซงเป่ึ นเช  นเด  ยวก ี นกั บกรณ ั ของเกาหล ี ี อยางไรก  ตาม ็ เมอม่ื ีจกรพรรด ั องค ิ ใหม  ของ 
ราชวงศใหม  ข นแล ้ึ ว ประชาชนกจะให ็ ความเคารพน  บถั อเฉกเช ื นเด  ยวก ี บจั กรพรรด ั องค ิ 
อนเพราะจะค ่ื ดวิ า เปนบ ุคคลทสวรรค ่ี ส งมาแทนจ  กรพรรด ั ทิไร่ี ค ณธรรม ุ
ศาสนจกรและอาณาจ ั กรของส ั ังคมในแถบเอเชยตะว ี นออกในอด ั ตี  (และตอเน อง่ื
มาจนถงปึ จจ ุบนในบางส ั ังคม)  ไดรวมต  วกั นเป ั นหน  งเด่ึ ยวี คําวา ศาสนจักรทกล่ี าวถ  งนึ ้ี
เปนเร  องของความเช ่ื อในร ่ื ปของพระผ ู เปู นเจ  าท ่ีจักรพรรดหริ อกษ ื ตรั ยิไดสวมร  างน  นท้ั าํ
หนาท ในการปกครองบ ่ี านเม  องื ดวยเหต  นุ จ้ีึงมการใช ี ภาษา  พธิกรรม ี และธรรมเนยมี
ตางๆ  ทเก่ี ่ียวของเสม  อนเป ื นการกระท  าตํ อพระเจ  า โดยประชาชนพลเมองจะให ื ความ 
เคารพ ยกยอง กราบไหวบ ชาู และปฏบิตัตามค ิ ําบัญชาโดยปราศจากขอสงส  ยั ดงทั ม่ีการ ี
เรยกก ี นวั า “สมมตเทพ ิ ” นนเอง ่ั
ตอมา  สงคมในเอเช ั ยตะว ี นออกเฉ ั ียงเหนอได ื ก อตงเป้ั นร ฐั-ชาตของตนเองและ ิ
อาศัยอยรูวมก  นเป ั นหม  เปู นเหล  าแยกออกจากก  นอย ั างช  ดเจนข ั น้ึ ซงจะอย ่ึ ูระหวาง 200 –
500  ปของช  วงการเปล  ยนผ ่ี านเป  นคร  สตกาล ิ ดงเชั น จนในย ี คราชวงศ ุ ฉ นิ เกาหลในย ี คุ
สามอาณาจกรั และญป่ี นในย ุ คยามาโต ุ ในยคตุ นคร  สตกาลน ิ ้ีจนมี ความเจร ี ญร ิ งเรุ องและ ื
มอีทธิ พลทางด ิ านส  งคม ั เศรษฐกจิ และการเมองเหน ื อกว ื าเกาหล  และญ ี ป่ี นมาก ุ จงได ึ ตง้ั
ตนเปนศ นยู กลาง  โดยมรีฐอั นๆ่ื ตงอย ้ั ลูอมรอบ  เสมอนเป ื นครอบคร  วใหญ ั (family of  
nations)  ทงน้ั รวมญ ้ี ป่ี นและเกาหล ุ เปี นส วนหน  ่ึงดวย โดยเรยกร ี ฐเหล ั าน นว้ั า รฐั
บรรณาการ จนกระทงถ่ั งคร ึ สติ ศตวรรษท  9  ่ี ญป่ี นกุ ปฏ็ เสธการเป ิ นร ฐบรรณาการของจ ั ีน
ในขณะทเกาหล ่ี ยีงคงผ ั กพู นกั บจั นมาจนถ ี งปลายคร ึ สติ ศตวรรษท  19  ่ี
การกาวข  นมาเป ้ึ นร ฐอั สระของจ ิ นี เกาหลี และญป่ี นุ มสีวนก  อให  เก ดความ ิ
เขมแข  ็งของสถาบนกษ ั ตรั ยิ  (  จกรพรรด ั ) ิ เพราะพระองคทรงเป  นศ นยู รวมของกล  มชน ุ
เผาพ นธั ุเดียวกนั และทรงมงมุ นท่ั จะให ่ี ส งคมท ั ตนปกครองม ่ี ความเข ี มแข  ง็ เจรญร ิ ดหน ุ า
เหนอชนเผ ื า /รฐอั น่ื และพรอมท  จะท ่ี ําศกสงครามเพ ึ อขยายอาณาเขต ่ื และดดดู งความม ึ ่ัง
คงจากร ่ั ฐอั นเข ่ื ามาย  งบั านเมองของตน ื ดงนั น้ั ความเปนเทพสมมต  จิงมึ ีความสาคํ ญและ ั10
ถกใช ู ให เป นส ญลั กษณ ั ของชาต  นิ นๆ้ั ดวยเหต  นุ ้ีจิตวญญาณของคนจ ิ นี เกาหลีและญป่ี นุ
จงผึ กพู นกั บชาต ั -ิกษตรั ยิ  (  จกรพรรด ั ) ิ อยางแน  นแฟ  นและหย  งรากฝ ่ั งล กลงไปในจ ึ ตใจ ิ
กอให  เก ดเป ิ น  “มมมองของการมองโลก ุ ”  ในแงสมมต  เทพเร ิ อยมาตลอดช ่ื วงระยะเวลา 
อนยาวนานกว ั า 2,000  ป  (  กอนคร  สติ ศกราช ั –  ตนคร  สติ ศตวรรษท  19)  ่ี จนกระทง่ั
สถาบนกษ ั ตรั ยิได ถกแนวค ู ดดิ านว  ตถั ุนยมในร ิ ปของล ู ทธั ทิ นนุ ยมและความเป ิ น
ประชาธปไตยจากชาต ิ ตะว ิ นตกเข ั ามาครอบงํา ทาให ํ สถาบ  นกษ ั ตรั ยิได ถกลบออกไปใน ู
หมของชนชาวจ ู นและเกาหล ี ี ในขณะทญ่ี ป่ี นยุ งคงย ั ดถึ อสถาบ ื นนั มาจนกระท ้ี งท่ั กวุ นนั ้ี
แมวาจะตกอย  ภายใต ู การกดด  นของแนวค ั ดดิ านว  ัตถนุ ยมอย ิ างหน  กเช ั นก นั ทงน้ั อาจเป ้ี น
เพราะการมเอกล ี กษณ ั เฉพาะของชนชาวอาท  ตยิ อ ุทยั  (รวมทงของไทย ้ั และเขมร)  ท่ี
สถาบนกษ ั ตรั ยิยงคงเป ั นส ญลั กษณ ั ของชาต  ิ และจกรพรรด ั ไดิ รบการยกย ั อง อยางไรก  ็
ตาม ฐานะและพระราชอานาจของพระองค ํ กถ็กจู ากํ ดลงไปมาก ั
ความเกยวข ่ี องและความผกพู นระหว ั างจนี เกาหลี และญป่ี นในช ุ วงน   ( ้ี จาก
ตอนตนคร  สตกาลมาจนถ ิ งปลายคร ึ สติ ศตวรรษท 19)  ่ี เปนไปอย  างใกล  ชดิ โดยจนเป ี น
เสมอนเม ื องพ ื ท่ี ม่ีความเจร ี ญร ิ งเรุ องื มวีฒนธรรมส ั งเดู น และมอีานาจทางการเม ํ องการ ื
ปกครองเหนือกวาเกาหล  ีและญป่ี นุ ซงประเทศท ่ึ งสองต ้ั องพ  งพาจ ่ึ นแทบท ี กทาง ุ
วฒนธรรมจ ั นถี อเปื นส งส่ิ าคํ ญสั งสู ดและเป ุ นแบบอย  างท  คนเกาหล ่ี และญ ี ป่ี นยกย ุ องและ 
เอาเปนแบบอย  าง คนในราชสานํ กของท ั ้ังสองสงคมต ั องเร  ียนรภาษาจ ู นเพ ี อใช ่ื ใน
การศกษาศ ึ ลปว ิ ทยาการและว ิ ถิธรรมเน ี ยมปฏ ี บิตัิโดยเฉพาะอยางย  งล่ิ ทธั ขงจ ิ อ้ื และพทธุ
ศาสนาโดยผานมาทางจนเพ ี อน่ื ามาปฏ ํ บิตัใชิ ในส  งคมของตน ั
อยางไรก  ตาม ็ การสรางอ  ทธิ พลทางการเม ิ องด ื วยการครอบง  าโดยตรง ํ อนั
กอให  เก ดเป ิ นสงครามรบพ  งระหว ุ างก  นกั เก็ ดอย ิ เนู องๆ ื โดยฝายชนะจะกวาดต  อนผ  ูคน
ของฝายทพ่ีายแพ  ไปเป  นทาสร  บใช ั  และแยงช งเสบ ิ ยงอาหารและเคร ี ่ืองมอเคร ื องใช ่ื ไป
เปนของฝ  ายตน 
ตวอย ั างท  เห่ี ็นไดชดเจนในตอนต ั นของคร  สตกาลท ิ อาณาจ ่ี กรซ ั ลลาของเกาหล ิ ี
รวมม  อกื บกองท ั พถั งั  (ราชวงศถ งั)  ของจนโจมต ี อาณาจ ี กรโคก ั รูวและอาณาจ ิ กรเพ ั กเจ ็
กอต งเป้ั นอาณาจ  กรสหพ ั ันธรฐซั ลลาข ิ น้ึ ในขณะทญ่ี ป่ี นได ุ ให ความช  วยเหลอเพื กเจ ็
โจมตซีลลาถ ิ งึ 25 ครง้ั ในทส่ีดกุ ย็ดสึ วนหน  งของบร ่ึ เวณตอนปลายของคาบสม ิ ทรุ โดย
เรยกด ี นแดนน ิ ว้ีา รฐมั นามา ิ ในปค.ศ. 369 จนถงึค.ศ. 562 ในขณะเดยวก ี นทหารญ ั ป่ี นกุ ็11
ไดยดดึ นแดนส ิ วนหน  งทางตอนเหน ่ึ อของอาณาจ ื กรโคก ั รูวไว ิ ตลอดช  วงคร  สติ ศตวรรษท  ่ี
4  จนกระทงพระเจ ่ั าควางแกโทได  ขบไล ั ทหารญ  ป่ี นออกไปจากอาณาจ ุ กรของพระองค ั 
ในตอนตนคร  สติ ศตวรรษท  5  ่ี
ในครสติ ศตวรรษท  16  ่ี ญป่ี นได ุ ยกกองทหารเข  าโจมต  เกาหล ี ีในปค.ศ. 1592 และ
ค.ศ. 1597 แมจะไม  ส าเรํ จเพราะโชก ็ นฮุ เดโยช ิ ไดิ เส ยชี วีตเส ิ ยกี อน แตก ได็ เข าครอบครอง 
หมเกาะโด ู กโดเอาไวซงก่ึ อให  เก ดเป ิ นข อข ดแย ั งระหว  างสองประเทศน  จนถ ้ี งปึ จจ บุ นั
ในทส่ีดตอนปลายของคร ุ ิสตศตวรรษท  19  ่ี ญป่ี นทุ าสงครามก ํ บจั นและประสบ ี
ชยชนะในป ั ค.ศ. 1895 จงได ึ เข าครอบงาเกาหล ํ แทนจ ี นี โดยบงคั บให ั จนยี ตุ การเร ิ ยกร ี อง
ใหเกาหล  สีงบรรณาการไปให   ทาให ํ ความเป  นร ฐบรรณาการของเกาหล ั ตีอจ นสี นส้ิ ดลง ุ
และสดทุ ายญ ป่ี นกุ ผนวกเกาหล ็ ใหี เป นส วนหน  งของอาณาจ ่ึ กรอาท ั ตยิ อ ทุ ยในป ั  ค.ศ.
1910
ในแงเศรษฐก  จและส ิ งคมว ั ฒนธรรม ั การคาขายระหว  างจ  นี เกาหลีและญป่ี นกุ ได็ 
กระทาตํ อก ันอยางต อเน่ืองตลอดมา แตปร มาณและม ิ ลคู าม ไมี มากน  กั ทงน้ั เพราะส ้ี งคม ั
ทงสามในย ้ั ุคนนต้ั างก  ผล็ ตสิ นคิ าชน  ดเดิ ยวก ี นั นนค่ั อื สนคิ าเกษตรและห  ตถกรรม ั ดงนั น้ั
หากมสี นคิ าท แปลกและหายากในส ่ี งคมหน ั งก่ึ จะถ ็ กสู งไปขายย  งอั กสี งคมหน ั ง่ึ อกที ง้ั
สงคมท ั งสามย ้ั งอย ั ในระบบเศรษฐก ู จแบบย ิ งชั พี มไดิ มการแสวงหาก ี ําไรเพอการสะสม ่ื
ทนในระด ุ บโลก ั (accumulation at the world scale)  สวนภายในส  งคมแต ั ละส  งคมน ั ้ัน
กจกรรมทางการค ิ าเป นไปตามระบบประเพณ  ีกลาวค  อื เมอผ่ื ูปกครองไดรบทร ั พยั สมบ  ตัิ
ของรฐบาลส ั วนกลางและผลผล  ตทิ ส่ีงข นไปจากชาวนาและข ้ึ าทาส  กจะน ็ ําไปแบงป น
ใหก บผั ยากไร ู และประชากรท  วไปในร ่ั ฐในร ั ปของการจ ู ดงานเล ั ยง้ี และเปนเง  นเด ิ อนื
ใหแก ข นนาง ุ ทหาร และขาราชการ  วธิการน ี เร้ี ยกว ี า การรวบรวมและจายแจก  (pooling
and distributing)  อนง่ึ คาน ยมของคนในส ิ งคมท ั ม่ีระบบเศรษฐก ี จแบบย ิ งชั พมี กเนั น
คณธรรมและการอย ุ รูวมก  นทั เป่ี นส ขุ ดวยเหต  นุ ้ีการแบงป นให  ทกคนม ุ กีนมิ ใชี และให
ความชวยเหล  อแก ื สมาช  กสิ งคมท ั ตกท ่ี กขุ ได ยากเป  นส งท่ิ ด่ีทีคนในส ่ี งคมเด ั ียวกนตั อง
ปฏบิตัตาม ิ ดงนั น้ั ผคนจ ู งมองพ ึ อค าวานชทิ ข่ีดเลู อดข ื ดเนู อคนอ ้ื นด่ื วยการแสวงหาก  าไร ํ
เปนหล  กจั งถึ กสู งคมร ั งเกั ียจ ไมม ใครต ี องการจะคบค  าสมาคมดวย ทงน้ั เป้ี นไปตาม 
แนวคดของล ิ ทธั ขงจ ิ อท้ื เป่ี นรากฐานความเช  อของคนในส ่ื งคมท ั งสามในย ้ั คนุ ้ี โดยมี12
แนวโนมเอ ยงในการต ี อต านวตถั นุ ยมิ จงทึ าให ํ ลทธั ทิ นนุ ยมไม ิ สามารถขยายต  วได ั มาก 
ทงๆ้ั ทม่ีชาวตะว ี นตกเข ั าไปในส  งคมเหล ั าน ต้ีงแต ้ั ครสติ ศตวรรษท  15 – 16  ่ี แลว
สวนในด  านการแลกเปล  ยนทางว ่ี ฒนธรรมน ั นเป ้ั นไปอย  างกว  างขวาง โดยจนจะ ี
เปนแหล  งอารยธรรมใหญ  แทบท  กดุ านและญ  ป่ี นตุ องพ  ่ึงพา ตอมาเม  อญ่ื ป่ี นสามารถ ุ
ตดติ อก บประเทศอ ั นและอ ่ื นเด ิ ยได ี แล ว ขอบเขตของการสงผ านว  ฒนธรรมจ ั งขยายต ึ ัว
ออกไปอยางกว  างขวาง  และมการค ี าต ิดตอก บสั งคมอ ั นมากข ่ื น้ึ จนกระทงคร ่ั สติ ศตวรรษ 
ท 13  ่ี เปนต นไป  จนกลายเป ี นค แขู งและเป  นศ ตรั กู บญั ป่ี นุ
สงครามระหวางญ ป่ี นกุ บจั นในตอนปลายคร ี สติ ศตวรรษท  19  ่ี นน้ั จนได ี มอบ 
ไตหว นั หมเกาะร ู วกิ วิ และบางสวนของแหลมเหล  ยวต ี งให ุ ก บญั ป่ี นุ ซงจ่ึ ดนุ เองท ้ี ญ่ี ป่ีุน
อางกรรมส  ทธิ บน์ิ หมเกาะเต ู ยวยว ้ี    ๋ี ซงต่ึ งอย ้ั ูตอนปลายของหมเกาะร ู วกิ วิ และกลายเปน
ปญหาข  อข ดแย ั งระหว  างประเทศท  งสองในย ้ั คปุ จจ ุบนั
ตอมา  บรเวณแถบเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ียงเหนอื (Northeast Asia)  เปนภ มู ภาคท ิ ่ี
ไดรบความสนใจจากผ ั ูคนทวโลกตลอดช ่ั วงคร  สติ ศตวรรษท  20  ่ี มาจนถงยึ คปุ จจ ุบนั
ทงน้ั เพราะประเทศท ้ี ต่ีงอย ้ั ในบร ู เวณด ิ งกล ั าวได  สร างประว  ตัศาสตร ิ หน าใหม  ของ   “ชน
ผวเหล ิ องื ”  ใหโลกล  วงร  ถู งความสามารถท ึ ผล่ี กดั นให ั ชาต  อาท ิ ตยิ อ ทุ ยกลายเป ั น
มหาอานาจทางเศรษฐก ํ จอิ นดั บทั สองของโลกได ่ี ในตอนปลายทศวรรษ  1960  ตอมา 
สาธารณรฐเกาหล ั  ( ี เกาหลใตี )  ประกาศศกดาด ั วยการนาชาต ํ ใหิ กาวกระโดดด  วยการมี
อตราความเจร ั ญเต ิ บโตทางเศรษฐก ิ จสิ ูงสดในทศวรรษท ุ 1970 – 80  ่ี สวนจ  นี
แผนด นใหญ ิ ก ก็าวล  านํ้ าหน ํ าในทศวรรษ  1990  มาจนถงทึ กวุ นนั ้ี อกที งหากรวม ้ั
สาธารณรฐจั ีนหรอไต ื หว ันเขาด วยแล  ว ภมู ภาคเอเช ิ ยตะว ี นออกได ั กลายเป  นแผ  นด นทอง ิ
ทโชต ่ี ชิวงด  วยผล  ตภิ ณฑั มวลรวมประชาชาตรวมก ิ นเก ั อบคร ื งหน ่ึ ง่ึ อกที งม้ั จีานวน ํ
ประชากรรวมกนถั งหน ึ งในส ่ึ ของท ่ี งโลกท ้ั เดี ยวี
อยางไรก  ตาม ็ ดงทั ได่ี กล าวแล  วว า คนเอเชยหร ี อชนผ ื ิวเหลองม ื ไดิ รวม 
เปนเผ  าพนธั เดุ ยวก ี นั แตประกอบไปด  วยชนหลายชาต  หลายภาษา ิ และแตละชาต  ติางม  ี
ภมู ริฐศาสตร ั ประวตัศาสตร ิ และความผกพู นกั บชนในชาต ั เดิ ยวก ี นอย ั างแน  นแฟน อนง่ึ
การมอาณาจ ี ักรทต่ีงอย ้ั ใกล ู ชดติ ดกิ นมาต ั งแต ้ั ก อต งประเทศ ้ั ยอมต  องม  ความเก ี ยวพ ่ี นซั ง่ึ
กนและก ั นอย ั างหล  กเลี ยงไม ่ี พ น ความสมพั นธั ในบางช  วงบางตอนอาจม  ีตอก นเป ั นอย  าง
ดี กอให  เก ดความสงบร ิ มเย  น็ มการแลกเปล ี ยนส ่ี นคิ าและบร  การ ิ ตลอดจน13
ศลปว ิ ฒนธรรมระหว ั างก  ัน ในทางตรงขาม บางชวงบางตอนของกาลเวลาอาจม  ีการ
กระทบกระทงก่ั นั หรอเกื ดขิ อข ดแย ั งระหวางก  นและก ั นขั น้ึ ในบางครงม้ั ความร ี นแรง ุ
จนถงขึ นท้ั าสงครามต ํ อก ัน เชน สงครามระหวางญ ป่ี นุ – จนี สงครามมหาเอเชยบี รพาใน ู
สงครามโลกครงท้ั สอง ่ี และสงครามเกาหลีเปนอาท  ิไดสร างความส  ญเส ู ยแก ี ช วีตและ ิ
ทรพยั ส นมากมายโดยไม ิ อาจเร  ยกกล ี บคั นมาได ื  อกที งส้ั งผลให  เก ดการตอกย ิ าลํ้ ทธั ิ
ชาตนิยมให ิ ธารงคงอย ํ และได ู พ ัฒนาสบสานอ ื นกั อให  เก ดความเกล ิ ยดช ี งั และการดถูกู
เหยยดหยามประเทศเพ ี อนบ ่ื าน แตเน องจากสภาพภ ่ื มู ริฐศาสตร ั ท ประเทศหน ่ี งไม ่ึ อาจ 
โยกยายอาณาเขตของตนออกไปจากบร  เวณความข ิ ดแย ั งน นได ้ั ในขณะเดยวก ี นั กไม็ อาจ 
กลนชาต ื อินเข ่ื าเป นอาณาจ  กรของตนไปได ั ตลอด  จงกึ อให  เก ดความพยายามสร ิ างความ 
สมานฉนทั ระหว  างก  นและก ั นภายใต ั โครงการความร  วมม  อทางเศรษฐก ื จิ วทยาศาสตร ิ 
เทคโนโลยีและวฒนธรรมข ั นเพ ้ึ อสร ่ื างความเข  าใจทด่ีตีอก นเป ั นระยะๆ 
ในโลกยคใหม ุ  ไดเก ดปรากฏการณ ิ ท ประเทศต ่ี างๆ  ตองต  ดติ อส มพั นธั ก นั ทงน้ั ้ี
อาจเปนผลมาจากความท  ันสมยในด ั านการคมนาคมขนส  ง โดยเฉพาะอยางย  งการ ่ิ
พฒนาการเด ั ินเรอในช ื วงแรก  ตอมา  การพฒนาอากาศยาน ั และเครองม ่ื อสื อสารก ่ื าวหน  า
ไปอยางรวดเร  วและม ็ ประส ี ทธิ ภาพส ิ งู กย็งท่ิ าให ํ ประเทศต  างๆ  มความเก ี ยวพ ่ี นกั นมาก ั
ขน้ึ จนมการกล ี าวอ  างว  าปจจ บุ นโลกเป ั นย คไร ุ พรมแดน  การพฒนาการของโลกด ั งนั ้ี
ยงผลให ั ประเทศในแต  ละภ  มู ภาคม ิ ไดิ มความโดดเด ี ยวอ ่ี กตี อไป  อกที งประเทศใหญ ้ั ท ม่ีี
อานาจทางเศรษฐก ํ จและการเม ิ องได ื เข าไปม  บทบาทส ี าคํ ญในภ ั มู ภาคอ ิ นท่ื ่ีตงอย ้ั หู างไกล 
จากประเทศของตน กย็่ิงทาให ํ โลกกลายเป  นอ นหน ั งอ่ึ นเด ั ยวก ี นมากข ั น้ึ ในขณะทข่ีอ
ขดแย ั งระหว  างประเทศท้ังภายในและภายนอกของแตละภ  มู ภาคของโลกก ิ ม็ไดิ ลดน  อย
ถอยลงไปเลย
จงเกึ ดมิ ปีจจัยหลากหลายทท่ีาให ํ ตองสร  างความร  วมม  อระหว ื างก  นและก ั นขั น้ึ
เพอความอย ่ื ูรอด และสรางความม  นคง ่ั ในขณะเดยวก ี นได ั เก ดความข ิ ดแย ั งอยางร  นแรง ุ
โดยเฉพาะในชวงคร  งแรกของคร ่ึ สติ ศตวรรษท 20  ่ี ตลอดจนความราวฉานด  าน
ความสมพั นธั อ นเป ั นผลมาจากประว  ัตศาสตร ิ ท ขมข ่ี น่ื และการแขงข นทางเศรษฐก ั จและ ิ
การเมองในย ื คปุ จจ บุ นั เชน การแยงช งความเป ิ นเจ  า (hegemony)  ทางการเมองื การแยง
ชงมิ ตรประเทศในเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ียงใตและแหลงทร  พยากรตามส ั วนต  างๆ  ของโลก
ในปจจ บุ นั เปนอาท  ิ14
รปแบบความส ู มพั นธั 
1. ยคโบราณ ุ ยคนุ เร้ี มต่ิ งแต ้ั ส งคมจ ั ีน เกาหลีและญป่ี นกุ อต งเป้ั นประเทศข  นมา ้ึ
จนถงตอนต ึ นครสติ ศตวรรษท  19  ่ี แมวางานว  จิยชั นน้ิ จะไม ้ี ศ กษาครอบคล ึ มเน ุ อหาใน ้ื
สวนน  ก้ีตาม ็ แตม ความจ ี าเปํ นท ่ีจะตองกล  าวถ  งบางส ึ วน ทงน้ั เพราะเป ้ี นข อม ลทาง ู
ประวตัศาสตร ิ ท ส่ีาคํ ญย ั ง่ิ ทกล่ี าวถ  งความส ึ มพั นธั ระหว  างจ  นตี อร ฐเลั กๆ็ ทต่ีงอย ้ั โดยรอบ ู
ความสัมพนธั น เร้ี ยกว ี าระบบร  ฐบรรณาการ ั
ระบบรฐบรรณาการเป ั นระบบเก  าแก  ท จ่ีนมี ตีอร ฐเลั กๆ็ ทต่ีงอย ้ั โดยรอบ ู
อาณาจกรั นบตั งแต ้ั ราชวงศ  ฮ น่ั (ป 206   กอนคร  สติ ศกราช ั – ค.ศ. 220) เปนต นมา  ดงเปั น
ทประจ ่ี กษั ว า อาณาจกรโคก ั รูวิ เพกเจ ็ ซลลา ิ  (สงคมเกาหล ั ยีคโบราณหร ุ อยื คสาม ุ
อาณาจกรั )  และญป่ี นในย ุ คนุ นถ้ั กกู าหนดให ํ เป นร ฐบรรณาการของจ ั นี โดยจนเป ี น
ศนยู กลางของสมาคมประชาชาต  ทิงหลายในเอเช ้ั ยี นกวั ชาการชาวย ิ โรปเร ุ ยกระบบการ ี
แบงระด  บความส ั มพั นธั ของจนนี ว้ีา ครอบครวของกล ั มประเทศ ุ (family of nations)
ตอมา  ญป่ี นได ุ ตงต้ั วเปั นอ สระปลดแอกจากการเป ิ นร ฐบรรณาการของจ ั นี แตก ตระหน ็ กั
วาตนเป  นชาต  เลิ กเม ็ อเท่ื ยบก ี บจั นี
    กลาวโดยสร  ปุ รปแบบความส ู มพั ันธในย  คโบราณปรากฏออกมาตามร ุ ูปดงนั ้ี
รปทู 1               ่ี              รปแบบความส ู มพั นธั ยคโบราณ ุ
               
       รฐบรรณาการ ั              รฐบรรณาการ ั
         
ญป่ี นุ –   เกาหล –  ี รฐบรรณาการ ั /
รฐบรรณาการก ั อนครสติ ศตวรรษ  6/              อาณานคมิ
รบอารยธรรมจากจ ั นี        จนี –
                                             ศนยู กลางทางดานการเม  องการปกครอง ื /อารยธรรมเจรญร ิ งเรุ องส ื งยู ง่ิ15
2. ยคตุ นคร  สติ ศตวรรษท 20    ่ี การเปลยนแปลงเก ่ี ดขิ ้ึนในภมู ภาคเอเช ิ ยี
ตะวนออกเฉ ั ียงเหนอเม ื ่ือชาตมหาอ ิ านาจตะว ํ นตกเข ั าไปในบร  เวณแถบน ิ ้ีและคอยๆ 
สรางฐานอ  านาจทางการเม ํ องื รวมทงน้ั าลํ ทธั ทิ นนุ ยมเข ิ าไปเผยแพร  ในด  นแดนท ิ ม่ีวีถิการ ี
ผลตแบบย ิ งชั พและแบบฟ ี วเด ลิ (Subsistence and Feudal Modes of Production) ชาติ
ตะวนตกท ั กล่ี าวถ  งึไดแก สเปน และปอรต เกสเป ุ นกลมแรก ุ และองกฤษ ั ฝรงเศส ่ั
เยอรมนั รวมทงร้ั สเซ ั ยเปี นกลมหล ุ งทั เข่ี าไปในจ  นและเกาหล ี ีซงม่ึ วีถิการผล ี ตแบบย ิ งชั พี
ในขณะทญ่ี ป่ี นมุ วีถิการผล ี ตแบบฟ ิ วเด ลิ อทธิ พลทางการทหารและล ิ ทธั ทิ นนุ ยมเข ิ าไป 
ทาลายอ ํ านาจของจ ํ นที ม่ีีอยเหน ู อรื ฐบรรณาการและอ ั านาจในการครอบครอง ํ
ภายในประเทศจนเองด ี วยการทาสงครามฝ ํ น (ค.ศ. 1839 – 1843) ในขณะเดยวก ี นั มการ ี
ปลกกระแสชาต ุ นิยมของชาวฮ ิ นต่ั อต านราชสานํ กชั งิ (พวกแมนจ) ูจนเปนเหต  ใหุ 
อาณาจกรท ั เคยย ่ี งใหญ ่ิ ไม อาจช  วยเหล  อตื วเองได ั และเขาส ยูคกุ งอาณาน ่ึ คมิ -กงศ่ึ กดั นา ิ
นบตั งแต ้ั ปค.ศ. 1844
สวนเกาหล  กีประสบชะตากรรมเฉกเช ็ นจ นที บ่ีานเม  องเก ื ดความระส ิ าระสาย ํ่ อนั
เปนผลมาจากการต  อส เพู ่ือแยงช งความเป ิ นใหญ  เหน  อดื นแดนบนคาบสม ิ ุทรเกาหลี
ระหวางจ  นี ญป่ี นและร ุ สเซ ั ยี รวมทงการเผช ้ั ญหน ิ าของกล  มนุ ยมตะว ิ นตกหร ั อทื เร่ี ยกว ี า
ชรีคั กบกล ั มอน ุ รุ กษั น ยมตะว ิ นออก ั หรอตงฮ ื ัก กอให  เก ดความป ิ นป วนวนวายทาง ุ
การเมองื เศรษฐกจและส ิ ังคมอยางหล  กเลี ยงไม ่ี พ น
ในทางตรงกันขาม ญป่ี นซุ งเป่ึ นประเทศท  ม่ีวีถิการผล ี ตแบบฟ ิ วเด ลทิ ข่ีนศุ กึ
หรอโชก ื นครอบครองอ ุ านาจเป ํ นกล  มๆุ ในชวงก  อนการเป  ดประเทศ  ตอมาได  โอบร  บั
ระบบการผลตแบบท ิ นนุ ยมไว ิ อย างกลมกล  นื อกที งได ้ั รบเอาอ ั ดมการณ ุ ล ทธั การ ิ
ครอบครองความเปนเจ  ามาเปนเป  าหมายของชาติดวยการเสร  มสร ิ างก  าลํ งทหารเข ั าโจมต  ี
จนในป ี ค.ศ. 1895 และรสเซ ั ยใน ี ค.ศ. 1905 ชยชนะในสงครามด ั งกล ั าว ทาให ํ ญ ป่ี นเข ุ า
มามอีทธิ พลเหน ิ อดื นแดนบนคาบสม ิ ุทรเกาหลและแมนจ ี เรู ยของจ ี นี และในทส่ีดกุ ผนวก ็
ดนแดนบนคาบสม ิ ทรเกาหล ุ เปี นอาณาน  คมใน ิ ค.ศ. 1910
ในยคนุ ้ี ญป่ี นซุ งเป่ึ นชาต  ผิวเหล ิ องชาต ื แรกท ิ ได่ี รบการยกย ั องให  ม สถานภาพ ี
เทยบเท ี ยมก ี บชาต ั มหาอ ิ านาจตะว ํ นตก ั ทงน้ั เป้ี นผลมาจากช  ยชนะจากการกระท ั าํ
สงครามกบรั สเซ ั ยี อกที งม้ั ฐานะทางเศรษฐก ี จเหน ิ อกว ื าประชาชาต  ในเอเช ิ ยที งมวล ้ั จงึ
เปนประเทศหล  กทั เข่ี าไปลงท  นในจ ุ นและเกาหล ี ตลอดช ี วงคร  งแรกของคร ่ึ สติ ศตวรรษท  ่ี16
20  อนง่ึ มการบ ี งคั บให ั คนเกาหล  เปล ี ยนช ่ี อเป่ื นช อญ่ื ป่ี นุ และใชภาษาญ  ป่ี นเป ุ น
ภาษากลาง รวมทงกวาดต ้ั อนคนจ  ีนและคนเกาหลไปเป ี นกรรมกรในประเทศญ  ป่ี นและ ุ
ในดนแดนท ิ ญ่ี ป่ี นยุ ดครอง ึ ทาให ํ อ ทธิ พลทางว ิ ฒนธรรมชาวอาท ั ตยิ อ ทุ ยมั เหน ี อจื นและ ี
เกาหลี
ในยคนุ ้ีรปแบบของความส ู มพั นธั จงปรากฏออกมาด ึ งรั ปตู อไปน  ้ี
รปทู 2                        ่ี รปแบบความส ู มพั นธั ในย  คตุ นคร  สติ ศตวรรษท  20  ่ี
    เกาหล                    ี จนี  
      มอีทธิ พลเหน ิ อื    มอีทธิ พลเหน ิ อื        
              ญป่ีนุ                    
 
3. ยคคร ุ งหล ่ึ งคร ั สติ ศตวรรษท  20  ่ี ตอนตนของย  คนุ ้ี ญป่ี นยุ งคงเป ั นผ ูนาํ
โดยเฉพาะอยางย  งม่ิ อีํานาจในทางเศรษฐกจแม ิ วาจะพายแพ  สงครามโลกคร  งท้ั สองอย ่ี าง
ยอยย  บั ในขณะทจ่ีนและเกาหล ี ใตี ต างตกอย  ในภาวะชง ู กงั นั อนเป ั นผลมาจากการ 
เปลยนแปลงการปกครองและเก ่ี ดสงครามภายใน ิ ทาให ํ ภาวะเศรษฐก  จซบเซาจนแทบ ิ
ชวยเหล  อตื วเองไม ั ได  ในกรณของเกาหล ี ใตี น น้ั ตองพ  งพาความช ่ึ วยเหล  อจากม ื ตริ
ประเทศเพอส่ื งอาหารเล  ยงด ้ี ประชากรท ู ห่ีวโหยเป ิ นเวลาน  บสั บปิ ภายหล  งสงครามเกาหล ั ี
(ค.ศ. 1950 – 1953) สนส้ิ ดลง ุ
ความสาเรํ จในการฟ ็ นฟ บู รณประเทศของญ ู ป่ี นได ุ เกดขิ นอย ้ึ างรวดเร  วภายใต ็ การ 
ยดครองของสหร ึ ฐอเมร ั กาเม ิ อญ่ื ป่ี นพุ ายแพสงครามโลกคร  งท้ั สองในป ่ี ค.ศ. 1945 และ
สามารถนาพาชาต ํ ใหิ กลายเป  นมหาอ  านาจทางเศรษฐก ํ จอิ นดั บทั สองของโลกในป ่ี  ค.ศ.
1968 ญป่ี นจุ งเปึ นชาต  ทิให่ี ความช  วยเหล  อในร ื ปของเง ู นให ิ เปล  า เงนกิ ูและการลงทนใน ุ
จนและเกาหล ี ใตี  อกที งส้ั งผ านเทคโนโลยทีเหน ่ี อกว ื าไปให  แก ประเทศท  งสองอย ้ั าง
ตอเน อง่ื17
อยางไรก  ตาม ็ ในยคนุ ความส ้ี มพั นธั ของท  งสามประเทศต ้ั งอย ้ั บนพ ู นฐานของการ ้ื
ยอมรบความเป ั นอ สระของแต ิ ละชาต  ตามกฎบ ิ ตรขององค ั การสหประชาชาต  ทิเน่ี นย าํ้
อานาจอธ ํ ปไตยของแต ิ ละร  ฐซั งต่ึ างม  ความเสมอภาคเท ี าเท ยมก ี นั
 
การใชอานาจทาง ํ
การทหารเขายดครองด ึ นแดนหร ิ อชาต ื ทิอ่ีอนแอกว  าไม  เป นท ยอมร ่ี บอั กตี อไป  กฎ
ดงกล ั าวได  รบการผล ั กดั นและยอมร ั บจากชาต ั ติางๆ ทวโลก ่ั โดยเฉพาะอยางย  งสหร ่ิ ฐฯั
ยโรป ุ สหภาพโซเวยตี เปนอาท  ิดงนั น้ั รปแบบความส ู มพั นธั จงมึ ลีกษณะด ั งนั ้ี
รปทู 3   ่ี รปแบบความส ู มพั นธั ในย  คคร ุ งหล ่ึ งคร ั สติ ศตวรรษท  20  ่ี
                                    เศรษฐกจเหน ิ อกว ื า    เศรษฐกจเหน ิ อกว ื า  
                                                                                           
           
          เกาหลใตี                                   ญป่ีนุ                                 จนี
               
4.   ยคปุ จจ บุ นั เหตการณ ุ ในย  คนุ ก้ีอต วขั นต้ึ ้ังแตปลายศตวรรษท 20  ่ี ทภ่ีมู ภาค ิ
เอเชยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี อมื การเปล ี ยนแปลงอย ่ี างรวดเร  ว็ กอให  เก ดความส ิ มพั นธั ท ่ี
เรยกว ี า การรวมม  อเช ื งการแข ิ งข นั (Competitive cooperation) ระหวางจ  นี เกาหลใตี และ
ญป่ี นุ ดงในร ั ปตู อไปน  ้ี
รปทู 4                 ่ี รปแบบความส ู มพั นธั ในย  คปุ จจ ุบนั (ตนคร  สติ ศวรรษท  21) ่ี
                                           
                                                                                           
                                                                                                                                                                                                   
          เกาหลใตี                                                                           จนี
       
                                                        ญ่ีปนุ18
ญป่ี นซุ งเคยม ่ึ ความเจร ี ญเต ิ บโตทางเศรษฐก ิ จพิ งพรวดในช ุ วงทศวรรษท  1950  ่ี ถงึ
1970  ไดประสบก  บปั ญหาทางเศรษฐก  จฟองสบ ิ ูในทศวรรษท 1990  ่ี ทาให ํ อตราความ ั
เจรญเต ิ บโตม ิ เพี ยงร ี อยละ  0 – 2   ตอป  เฉกเชนเด  ยวก ี บเกาหล ั ใตี ท เคยม ่ี อีตราความ ั
เจรญเต ิ บโตทางเศรษฐก ิ จอย ิ ในระด ู บสั งในทศวรรษท ู 1960 1970  ่ี และ1980 กชะลอต ็ วั
ลงเหลอเพื ยงร ี อยละ  3 – 4  ตอป ในขณะทจ่ีนกลายเป ี นประเทศท  ม่ีความเจร ี ญเต ิ บโต ิ
สงสู ดนุ บตั งแต ้ั ทศวรรษท  1980  ่ี มาจนถงปึ จจ ุบนั สวนการค  าและการลงท  นระหว ุ าง
ประเทศทงสามและก ้ั บประเทศนอกภ ั ูมภาคได ิ เพมท่ิ งปร ้ั มาณและม ิ ลคู าส งยู ่ิง กอให  เก ดิ
ความเปนอ สระทางเศรษฐก ิ จของแต ิ ละประเทศท  ต่ีางตองพ  ่ึงพาอาศยกั นั มากกวาจะเป  น
การ  “พงพา ่ึ ”  ประเทศญป่ี นแต ุ เพ ยงฝ ี ายเดยวด ี งเชั นในอด  ตี อยางไรก  ตาม ็ ความรวมม  อื
กนและก ั นเพ ั อให ่ื เก ดความร ิ งเรุ องในระบบท ื นนุ ยมิ  (การผลตซิ าและการสะสม ํ้ )  นน้ั
เปนไปในล  กษณะของการแข ั งข นระหว ั างประเทศท  งสามและก ้ั บกล ั มุ /ประเทศใน
ภมู ภาคอ ิ นของโลก ่ื การแขงข นนั ้ีเปนแบบใครดีใครได (zero-sum game)   แมวาต างฝาย
ตางประกาศว  า การแขงข นจะเป ั นแบบท  ท่ีกฝุ ายจะได  รบผลประโยชน ั (win-win game)  
กตาม ็ การขบเค ั ยวก ่ี นทางเศรษฐก ั จมิ ขีนท้ึ ามกลางความข  ดแย ั งอ นเป ั นผลมาจากหน  ้ีทาง
ประวตัศาสตร ิ  และการแยงผลประโยชน  ทางทร  พยากรธรรมชาต ั ิ รวมกบการแย ั งช งิ
ประเทศพนธม ั ตรทางด ิ านเศรษฐก  จจากภ ิ มู ภาคอ ิ ่ืน
ความสมพั นธั ของต  วแปร ั : การพสิจนู สมมต  ฐาน ิ
 1. ปจจ ยทางด ั านภ  มู ริฐศาสตร ั และด  านส  งคมว ั ฒนธรรมม ั ผลต ี อความเป  นอ ันหนง่ึ
อนเด ั ยวก ี ันของแตละชาต  ิและกอให  เก ดลิ ทธั ชาต ิ นิยมข ิ น้ึ
ในสวนของป  จจ ยทางด ั านภ  มู ริฐศาสตร ั น น้ั ประเทศทงสามต ้ั ้ังอยในบร ู เวณิ
ภมู ภาคเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ียงเหนอื มพี้ืนทใกล ่ี ชดติ ดกิ นั โดยเฉพาะอยางย่ิงจนกี บเกาหล ั ี
สวนญ  ป่ี นนุ นเป ้ั นเกาะ  มทะเลญ ี ป่ี นุ  (เกาหลเรี ยกว ี า ทะเลตะวนออก ั )  ขวางกนอย ้ั ู
ระยะทางจากเมองป ื ซานของเกาหล ู ใตี ก บเม ั องฟ ื กู ูโอกะของเกาะควชิ ของญ ู ป่ี นเท ุ าก บั
190 กม. แตม เกาะทส ี ชึมาของญ ิ ป่ี นตุ งอย ้ั ระหว ู างกลางโดยม  ระยะห ี างจากฝ  งของเกาหล  ี
เพยงี 50 กม. 19
ในอดตี อทธิ พลของจ ิ นได ี แผ ครอบคล  มเหน ุ อบร ื เวณภ ิ มู ภาคแห ิ งน ้ีตอมา  เมอม่ื ี
การกอต งส้ั งคมเกาหล ั และส ี งคมญ ั ป่ี นขุ น้ึ จงมึ การข ี ดเส ี นเขตแดนและใชลกษณะ ั
ทางดานชาต  ิพนธั ุ สงคมว ั ฒนธรรม ั ภาษา และศาสนาเปนต วกั าหนด ํ โดยเฉพาะอยางย  ่ิง
ญป่ี นและเกาหล ุ ใตี ใช ความเป  น  “เอกพนธั ”  ุ เปนต วชั ถ้ีงชนชาต ึ ของตน ิ ปจจ ยเหล ั าน ล้ีวน
ใชเป นรากฐานของการสร  างล  ทธั ชาต ิ นิยมข ิ นเพ ้ึ อให ่ื ชนชาต  ของตนรวมต ิ ัวกนเป ั นกล  มุ
เปนก อน ใหม สถานภาพส ี งเดู น และแตกตางไปจากชนชาต  อินท่ื อาศ ่ี ยอย ั รอบข ู าง ดงนั น้ั
เราจงมองเห ึ ็นวา ลทธั ชาต ิ นิยมปรากฏข ิ นอย ้ึ างช  ดเจนในญ ั ป่ี นและเกาหล ุ ีและไดรบการ ั
นาไปใช ํ ในการสร  างความร  วมม  อรื วมใจในการครอบง  าประเทศอ ํ นในทางการทหาร ่ื
และใชเพ อการพ ่ื ฒนาประเทศของตน ั สวนกรณ  ของจ ี นนี น้ั ไดใช  “  ความเปนคนจ  ีน”
สรางเคร  อขื ายและด  ดดู งความร ึ วมม  อภายในประเทศและการม ื สีวนร  วมจากชาวจ  นโพ ี น
ทะเลมาสรางสรรค  ประเทศของตนให  เจร  ญกิ าวหน  า
การกระทบกระทง่ั การรกราน ุ และความรสู กเป ึ นอรกิบสั งคมข ั างเค  ยงเป ี นสงท่ิ ่ี
เกดขิ นท้ึ วไปในท ่ั กบร ุ เวณของโลก ิ แตเน องจากแต ่ื ละประเทศไม  อาจโยกย  ายท  ต่ีงไปไว ้ั 
ในบรเวณอ ิ นได ่ื ตามอ  ําเภอใจ ทงน้ั เป้ี นผลมาจากข  อจ ํากดทางธรรมชาต ั ิ ดวยเหต  นุ ้ี
ประเทศเพอนบ ่ื านจ  งจึ าเปํ นท จะต ่ี องห  นมาร ั วมม  อกื นสร ั างส  นตั ภาพและความม ิ งค่ั งใน ่ั
บางชวงเวลา  ดงนั น้ั ปจจ ยทางด ั านภ  มู ริฐศาสตร ั จงยึ ังผลใหเก ดความร ิ วมม  อกื นั
กอให  เก ดการสร ิ าง  “วฒนธรรมร ั วม ”  ดวยการด  งวึ ฒนธรรมและภ ั มู ปิ ญญาด  งเด้ั มของ ิ
บรเวณน ิ นมาเป ้ั นเสาหล  กของค ั านยมข ิ น้ึ ในกรณของประเทศในบร ี เวณแถบน ิ ้ี ไดใช 
“คาน ยมเอเช ิ ยี” (Asian value) เปนต วรั วม
กลาวโดยสร  ปุ ตวแปรทางด ั านภ  มู ริฐศาสตร ั และด  านส  งคมว ั ัฒนธรรมสงผลต  อ
ความเปนอ นหน ั งอ่ึ นเด ั ยวของแต ี ละชาต  ิ และกอให  เก ดลิ ทธั ชาต ิ นิยมิ ในขณะเดยวก ี นั
หากตองต  อส กู บชาต ั ในภ ิ มู ภาคอ ิ น่ื ตวแปรด ั งกล ั าวก  ็จะกลายเปนเสาหล  กให ั เก ดความ ิ
รวมม  อของประเทศในภ ื มู ภาคเพ ิ อสร ่ื างส  นตั ภาพและความม ิ งค่ั งข่ั น้ึ
 2.   ปจจ ยทางด ั านล  ทธั ทิ นนุ ยมิ กอให  เก ดการแข ิ งข นในการสะสมท ั นและการ ุ
สรางความเป  นเจ  าทางด  านวฒนธรรม ั เศรษฐกจิ เทคโนโลยี และการเมองระหว ื าง
ประเทศ20
ภมู ภาคเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ียงเหนอในช ื วงตอนกลางคร  สติ ศตวรรษท  19  ่ี เมอ่ื
ญป่ี นเป ุ ดประเทศ  ไดรบอารยธรรมตะว ั นตกพร ั อมทงล้ั ทธั ทิ นนุ ยมเข ิ ามาปร  บใช ั ในการ 
พฒนาประเทศอย ั างจร  ิงจงั ญป่ี นได ุ เป นประเทศเด  ยวในเอเช ี ยที โอนร ่ี บอั ดมการณ ุ ระบบ 
ทนนุ ยมด ิ วยการสะสมท  นและออกไปลงท ุ นยุ งจั ีน จากนนก้ั เร็ มท่ิ าสงครามเพ ํ อแย ่ื งชงิ
ดนแดนและประชากรของชาต ิ เพิ ่ือนบาน จรงอย ิ ทู การรบพ ่ี งระหว ุ างประเทศเพ  อนบ ่ื านม  ี
ขนมาน ้ึ บตั ้ังแตโบราณกาล  เชน จนตี อเกาหล  ี  (ยดเป ึ นมณฑลโลลาง  ) จนตี อญ ป่ี นุ  (ในยคุ
ราชวงศหยวนหร  อมองโกล ื )  ญป่ี นตุ อเกาหล   (ี ยคโชก ุ นฮุ เดโยช ิ ) ิ เปนต น แตย คนุ นเป ้ั น
สงครามแยงด นแดนเพ ิ อสร ่ื างความเป  นใหญ  ในระบบเศรษฐก  ิจแบบยงชั พี
สาหร ํ บการร ั กรานและแย ุ งช งผลประโยชน ิ ในระบบเศรษฐก  จแบบท ิ นนุ ยมเป ิ น
การสะสมทนในระด ุ บโลก ั (Accumulation on a world scale)  และกอให  เก ดลิ ทธั ิ
จกรวรรด ั นิยมข ิ น้ึ โดยญป่ี นพยายามผล ุ กดั นตนเองให ั บรรล  ถุ งึ ดวยการเข  าครอบครอง 
จนตอนเหน ี ือ ไตหว นั คาบสมทรเกาหล ุ ีและทาสงครามแปซ ํ ฟิกในสงครามโลกคร  งท้ั ่ี
สองซงครอบคล ่ึ มไปท ุ วเอเช ่ั ยตะว ี นออกเฉ ั ยงใต ี  หมเกาะต ู างๆ ในมหาสมทรแปซ ุ ฟิก
รวมทงจะขยายแนวรบไปทางออสเตรเล ้ั ยี และทางอนเด ิ ยี
อยางไรก  ตาม ็ เมอพ่ื ายแพ  สงคราม  อาณาเขตของญป่ี นกุ ถ็กจู ากํ ดให ั ครอบครอง 
เฉพาะพนท้ื ่ีสเกาะใหญ ่ี ราว  380,000  ตารางกโลเมตร ิ โดยตองค  นดื นแดนท ิ เคยย ่ี ดครอง ึ
อกราว ี 300,000  ตารางกโลเมตร ิ หรอมื ขนาดประมาณเท ี าก ับแผนด นของตนให ิ แก เจ า
ของเดมไป ิ ญป่ี นจุ งสร ึ างเป  าหมายใหม  เพ อให ่ื เป นผนู าทางเศรษฐก ํ จิ จงได ึ ท มเทพล ุ งทั กุ
ภาคสวนร  วมม  อกื นพั ฒนาตามกลไกของล ั ทธั ทิ นนุ ยมิ แตเน นหน  วยของประเทศเป  นต ัว
ขบเคล ั อน่ื จงเกึ ดริ ปแบบใหม ู ท เร่ี ยกว ี า ลทธั ทิ นนุ ยมท ิ ม่ีการช ี น้ีาหร ํ อกื ากํ บจากร ั ฐั
(guided capitalism)  หรอบางคนเร ื ยกว ี า บรรษทญั ป่ี นุ (Japan Inc.)  เปนต น ในทส่ีดุ
ญป่ี นกุ บรรล ็ เปุ าหมายในตอนปลายคร  สติ ศตวรรษท  1960  ่ี
ตอมา  เกาหลีใตและจ  นเด ี ินตามแนวทางของญป่ี นุ และตางแข  งข นกั นและก ั นเพ ั อ่ื
ครอบครองความเปนเจ  าทางเศรษฐกจิ
สงคมในเอเช ั ยตะว ี นออกได ั เปล  ยนร ่ี ปแบบของการด ู ารงช ํ วีตในระบบเศรษฐก ิ จิ
แบบยงชั พมาเป ี นส งคมท ั ่ีผกตู ดกิ บการด ั าเนํ นชิ วีตในระบบท ิ นนุ ยมอย ิ างเหน  ยวแน ี น อนั
ถอได ื วาเป นการเปล  ยนส ่ี งคม ั (social transformation) อยางม  นีัยสาคํ ญั โดยเรมจากญ ่ิ ป่ี นุ
ตงแต ้ั ตอนปลายคร  สติ ศตวรรษท  19  ่ี เกาหลใตี ในตอนกลาง  และจีนในตอนปลาย21
ครสติ ศตวรรษท  20  ่ี เมอแต ่ื ละประเทศเด  นทางบนเส ิ นทางของระบบท  นนุ ยมิ กเร็ มการ ่ิ
สะสมทนและสร ุ างความเป  นเจ  า ดงจะเห ั นได ็ จากกรณ  ของญ ี ป่ี นทุ สะสมท ่ี นุ ตดตามด ิ วย
การทาสงครามเพ ํ อย่ื ดดึ นแดนประเทศรอบข ิ างเป  นอาณาน  ิคม ตอมาเม  ่ือกอต งองค ้ั การ 
สหประชาชาตทิให่ี ปลดปล  อยอาณาน  คมเป ิ นอ สระ ิ แตการครอบง  าชาต ํ อิ่ืนกย็งคงด ั าเนํ นิ
ตอไปในร  ปู  “อาณานิคมสมยใหม ั ” (neo-colonialism)   โดยใชบรรษ  ทขั ามชาต  เขิ าไปต  ัก
ตวงผลประโยชนจากชาต  อินท่ื เล่ี กและม ็ อีานาจทางเศรษฐก ํ จติ ํ่ากวา ดงนั น้ั ในกรณของ ี
ญป่ี นุ เกาหลใตี และจ  นกี ย็ดแนวทางในการด ึ าเนํ นกิ จกรรมตามร ิ ปแบบของอาณาน ู ิคม
สมยใหม ั ในท  กมุ ติ  (ิเศรษฐกจิ เทคโนโลยีการเมองระหว ื างประเทศ  และวฒนธรรม ั ) ตอ
ชาตอินเพ ่ื อให ่ื บรรล  เปุ าหมาย  นนค่ั อื การครอบครองความเปนเจ  า นนเอง ่ั
 3.  ปจจ ยทางด ั านข  อจ ากํ ัดทางโครงสรางของล  ทธั ทิ นนุ ยมส ิ งผลให  เก ดการสร ิ าง
สนตั ภาพและความม ิ นคงของประเทศในภ ่ั มู ภาคเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี ือ
ลทธั ทิ นนุ ยมม ิ ความจ ี ําเปนทจะต ่ี องธ  ารงอย ํ และพ ู ฒนา ั  (นกวั ชาการบางคนอาจ ิ
เรยกว ี า การผลตซิ าํ้ – reproduction of capitalism)  นนหมายความว ่ั า กระบวนการของ
ทนนุ ยมจะไม ิ ท าลายต ํ วเอง ั แตจะร  กและก ุ าวต  อไปเพ  อให ่ื เก ดการพ ิ ฒนาและให ั ม พลี ัง
อานาจเหน ํ อวื ถิการผล ี ตแบบอ ิ น่ื  (ในทน่ี หมายถ ้ี งึ วถิการผล ี ตแบบส ิ งคมน ั ยมหร ิ อื
คอมมวนิ สติ )  ดงนั น้ั จึงมการระดมสรรพก ี าลํ งและกลย ั ทธท ุ กประเภท ุ เชน กรณของ ี
ญป่ี นทุ ไม่ี อาจครอบครองความเป  นเจ  าในทางการทหาร กห็ ันมาเนนความเป  นเล  ศใน ิ
ภารกจทางด ิ านเศรษฐก  จิ สวนเกาหล  ใตี ระดมพล  งทั งชาต ้ั พิ ฒนาให ั เป นประเทศ 
อตสาหกรรมในทศวรรษท ุ 1960  ่ี ในขณะทจ่ีนละท ี งว้ิ ถิการผล ี ตแบบส ิ งคมน ั ยมและก ิ าว
ไปสการเป ู นส งคมท ั นนุ ยมเต ิ มต็ วั รวมทงใช ้ั เคร  อขื ายประเทศก  าลํ งพั ฒนาต ั อต านความ
เปนผ นู าโลกหน ํ งเด่ึ ยวของสหร ี ฐอเมร ั ิกา นอกจากน้ีทงสามประเทศต ้ั างข  ับเคยวก ่ี นและ ั
กนเพ ั อแย ่ื งช ิงความเปนใหญ   แตบางช  วงเวลาจ  าตํ องร  วมม  อกื นโดยใช ั คาน ยมเอเช ิ ยเปี น
พลงใจในการสร ั างความร  งโรจน ุ ให แก บร ิเวณภมู ภาคของตนเอง ิ
    การแกไขป  ญหาเป  นความร  วมม  อระหว ื างค  กรณ ู ทีใช่ี การประช  มสุ ดยอด ุ
ระหวางผ  นู าํ   การประชมเจ ุ าหน  าทระด ่ี บสั งและน ู กการเม ั องื การแลกเปลยนทางว ่ี ชาการ ิ
และวฒนธรรม ั หรอการใช ื ประเทศท  สามหร ่ี อเวท ื ีทประช ่ี มอุ นเป ่ื นท พบปะ ่ี ดงเชั น กรณี22
การใชเวท อาเซ ี ยนน ี าผํ นู าของท ํ ้ังสามประเทศพบปะกนั หรอใช ื เวท เอเปก ี หรอใช ื เวท ี
สหประชาชาติเปนต น
การปรบเปล ั ยนนโยบายด ่ี านความส  ัมพนธั ระหว  างประเทศและด  านเศรษฐก  จกิ ็
เปนอ กชี องทางหน  งในการแก ่ึ ไขป  ญหาว  กฤต ิ และนาไปส ํ ูการสรางความสมานฉ  นทั ได 
ในระดบหน ั ง่ึ ทงน้ั ท้ีงน้ั น้ั ประเทศทงสามอาจมองเห ้ั นว็ า การทประเทศม ่ี ความข ี ดแย ั ง
กนั และนาไปส ํ การประห ู ตประหารก ั นทางทหารด ั งเชั นในอด  ตี คงไมก อให  เก ดผลด ิ ตีอ
สันตภาพและความม ิ นคงของภ ่ั มู ภาคได ิ ดวยเหต  นุ ้ีการแกไขป  ญหาข  อข ดแย ั งจ งตึ องการ 
ทาขํ นก้ึ อนท  ่ีจะถงจึ ดวุ กฤต ิ นนหมายความว ่ั า ลทธั ทิ นนุ ยมจะไม ิ ท าลายล ํ างก  นจนส ั ้ิน
ซาก แตจะหาหนทางด  ําเนนการผล ิ ิตซาดํ้ วยการแก  ไขและเปล  ยนย ่ี ทธว ุ ธิเรีอยไปเพ ่ื อการ ่ื
ธารงอย ํ และการพ ู ฒนาต ั อไป อนสั งผลต  อส นตั ภาพและความม ิ งค่ั งของภ ่ั มู ิภาค
 4. รปแบบของความส ู มพั นธั มลีกษณะเป ั นแบบความร  วมม  อเช ื งการแข ิ งข ัน
จากขอสรปในข ุ อท สามท ่ี ่ีเพงกล ่ิ าวไปแล  วน น้ั เราอาจเรยกความส ี มพั นธั ของท  ง้ั
สามประเทศนว้ีา ความรวมม  อเช ื งการแข ิ งข นั นนค่ั อื สถานการณท แต่ี ละประเทศจ  ําเปน
จะตองอย  รูวมก  นภายใต ั กฎบ  ตรแห ั งสหประชาชาต  ิแตละประเทศจ  าเปํ นตองร  วมม  ือกนั
เพอเสร ่ื มสร ิ างและความม  งค่ั ง่ั อยางไรกตาม ็ การแขงข นระหว ั างก  นและก ั นกั ย็งคง ั
เกดขิ นเพ ้ึ อแย ่ื งช งความเป ิ นผ นู าํ ความภาคภมู ใจิ และความม่ันคงของชาติของตน
 
ผลกระทบตอส นตั ภาพและความม ิ งค่ั งของภ ่ั มู ภาคเอเช ิ ยตะว ี ันออกเฉยงเหน ี อและของ ื
ภมู ภาคอ ิ นๆ่ื ของโลก
ผลกระทบทงในแง ้ั ด และในแง ี ร ายต  อส นตั ภาพและความม ิ นคงของภ ่ั มู ภาคและ ิ
ของโลกอนเป ั นผลมาจากความส  มพั ันธของจ  นี เกาหลใตี และญ  ป่ี นนุ น้ั ในทน่ีขอ้ี
กลาวถ  งผลกระทบในแง ึ ลบเป  นเบ  องแรก ้ื เพอจะท ่ื าให ํ เข าใจถงผลร ึ ายท  เก่ี ดขิ นหากเก ้ึ ิด
ปญหาข  อข ดแย ั งระหว  างประเทศในภ  มู ภาคแถบน ิ ้ีซงม่ึ ปรากฏหล ี กฐานของผลกระทบท ั ่ี
ผานมาในอด  ีตและไดเข ยนบ ี นทั กไว ึ บางส  วนในงานว  จิัยชนน้ิ แล้ี วในช  วงต  น
1.  ผลกระทบตอช วีตและทร ิ พยั ส นของประชากร ิ การทาสงครามในย ํ คโบราณ ุ
และในยคใหม ุ ก อให  เก ดการท ิ าลายล ํ างประชาชน  ทหาร รวมทงทร ้ั พยั ส นของแต ิ ละฝ  าย23
มากมาย ดงเชั น กรณทีโชก ่ี นฮุ เดโยช ิ ทิาสงครามก ํ ับเกาหลในคร ี สติ ศตวรรษท  16  ่ี การทํา
สงครามระหวางญ ป่ี นกุ บจั นในป ี ค.ศ. 1895 การบกยุ ดเม ึ องนานก ื งใน ิ ค.ศ. 1937 ทม่ีการ ี
สงหารประชาชนจ ั นถี งึ 300,000 คน สงครามกลางเมองในจ ื นระหว ี างกองท  พกั กม นติ ง๋ั
กบกองท ั พคอมม ั วนิ สติ สงครามเกาหลีสงครามโลกครงท้ั 1  ่ี และ 2 และการทงระเบ ้ิ ดิ
ปรมาณูเปนต น นอกจากน้ีการยดครองเป ึ นอาณาน  คมก ิ อให  เก ดความท ิ ุกขยากก  บผั คนู
เพราะมการบ ี งคั บให ั เป นแรงงานเสมอนทาสแก ื ประเทศแม   บงคั บให ั เป นทาสกามารมณ
ฉกชงทร ิ พยั ส นและ ิ /หรอทื าลายบ ํ านเร  อนและท ื ท่ีากํ นิ กอให  เก ดการพล ิ ดพราก ั
ครอบครวแตกสลาย ั ความอดอยากหิวโหยการไรทอย่ี อาศ ู ยั ฯลฯ
    2. ผลกระทบตอล ทธั ชาต ิ นิยมและโลกาภ ิ วิตนั มการใช ี ล ทธั ชาต ิ นิยมเพ ิ อ่ื
ประโยชนในการสร  างชาต  และพ ิ ฒนาประเทศ ั ในขณะเดยวก ี ัน กใช็ เป นเคร  องม ่ื อในการ ื
กอสงครามระหว  างก  นและก ั นขั น้ึ ในประเดนหล ็ งนั ได้ี สรางความเส  ยหายอย ี างใหญ  
หลวงทงช้ั วีตและทร ิ พยั ส นแก ิ คนในและนอกภ  มู ภาคน ิ มากมาย ้ี จงไม ึ เป นท น่ียมใช ิ ล ทธั ิ
ชาตนิยมเพ ิ อร่ื กรานประเทศอ ุ นด่ื วยก  าลํ งทหารอ ั กตี อไป  แตกย็งคงใช ั ล ทธั ชาต ิ นิยมร ิ กุ
สงคมอ ั นในทางเศรษฐก ่ื จิ รวมทงใช ้ั เป นเคร  องต ่ื อรองเพ  อประโยชน ่ื ทางการเม  ือง
ระหวางประเทศ  และการคาต อก นบั างในบางคร  ง้ั ดงเชั น การเดนขบวนต ิ อตานญ  ป่ี นใน ุ
จนและเกาหล ี ใตี การประทวงต  อการอ  างส  ทธิ เหน ์ิ ือดินแดนทพ่ี พาทก ิ นอย ั ูเปนต น
สวนในระด  บประชาชนท ั วไป ่ั การเดนทางไปท ิ องเทยวระหว ่ี างก  นมั ปรากฏข ี น้ึ
มไดิ ขาด  และทวจีานวนเพ ํ มข่ิ นในย ้ึ คสห ุ สวรรษใหม ั ท การเด ่ี นทางเป ิ นไปอย  างสะดวก 
และไดรบการส ั งเสร  มให ิ สร างความเข  าใจ รวมทงม้ั การแลกเปล ี ยนการเย ่ี ยมเย ่ี อนื
ระหวางน  กการเม ั องื ขาราชการระด  บสั งู กลมุ /องคกรเอกชน  หรอเอื นจ็ โอี (nongovernment organizations) นกวั ชาการ ิ และยวชนอย ุ เสมอ ู
อนเตอร ิ เนท  เวปไซตและขาวสารผ  านดาวเทยมก ี อใหเก ดการเช ิ อมโยงเคร ่ื อขื าย
และสรางความเข  าใจทด่ีีตอก นเพราะต ั างได  มองเห  นจากภาพข ็ าว ขอม ลและข ู าวสาร 
ระหวางก  นโดยตรงแทนการส ั งผ านข  อมลจากบ ู คคล ุ /องคกรท  สาม ่ี หากมขีอสงส  ัยก็
สามารถตรวจสอบขอม ลได ู ท นทั โดยผ ี านทางโทรศ  พทั และจดหมายอ  เลิ กทรอน ็ กสิ 
อาจกลาวได  วา โลกาภวิฒนั ม สีวนทาให ํ มการน ี าลํ ทธั ชาต ิ นิยมไปใช ิ ในทาง 
สรางสรรค  สนตั ภาพ ิ และความม่ังค่ังใหแก ส งคมแต ั ละส  งคม ั แตละภ  ูมภาคและโลก ิ24
 3.  ผลกระทบตอการขยายต  วและการผล ั ตซิ าของล ํ้ ทธั ทิ นนุ ยมิ ญป่ี นได ุ โอบร  บั
ลทธั ทิ นนุ ยมมาใช ิ เป นแนวปฏ  บิตัในช ิ วีตประจ ิ าวํ นกั อนชาต  ใดในเอเช ิ ยี ทาให ํ ระบบการ 
ผลตแบบด ิ งกล ั าวได  พ ฒนาไปอย ั างรวดเร  ว็ กอให  เก ดการเจร ิ ญเต ิ บโตกลายเป ิ นล ทธั ิ
จกรวรรด ั นิยมข ิ นด้ึ วยการใช  กาลํ งทหารบ ั กยุ ดดึ นแดนรอบข ิ างเป  นอาณาน  ิคม แตเม อ่ื
พายแพ  สงครามโลกคร  งท้ั สอง ่ี ลทธั จิกรวรรด ั นิยมไม ิ ได รบความน ั ยมอ ิ กตี อไป  ญป่ี นจุ ึง
ปรบเปล ั ยนเป ่ี นเจ  าทางเศรษฐก  จและขยายการลงท ิ นไปย ุ งประเทศต ั างๆ  ในเอเชยี และ
ภมู ภาคอ ิ นของโลก ่ื จงอาจเร ึ ยกว ี า เปนย คลุ ทธั อาณาน ิ ิคมสมยใหม ั (neo-colonialism)  
แบบแผนดงนั เป้ี นการขยายต  วและการผล ั ตซิ าของล ํ้ ทธั ทิ นนุ ยมน ิ นเอง ่ั
ตอมา  เกาหลใตี ได เจร  ญรอยตาม ิ และจนได ี เปล  ยนระบบการผล ่ี ตแบบย ิ งชั พใน ี
ยคเหมาเจ ุ อต ุงมาเปนระบบการผล  ตแบบท ิ นนุ ยมในย ิ คเตุ ง้ิ เส่ียวผงิ ทาให ํ ล ทธั ทิ นนุ ยมิ
ไดรบการประสานสอดร ั ับกนและก ั นั แมจะม  การแข ี งก นระหว ั างประเทศท  งสามอย ้ั าง
เขมข นและร  ุนแรง แตก ช็วยผล  กดั นให ั เก ดการพ ิ ฒนาท ั นนุ ยมไปท ิ วท่ั งส้ั งคม ั จงมึ การใช ี 
ทนุ แรงงาน ทรพยากร ั และพฒนาเทคโนโลย ั ในส ี งคมภ ั มู ภาคเอเช ิ ยี
ตะวนออกเฉ ั ียงเหนออย ื างเตมท็ ่ี ประกอบกบได ั รบผลประโยชน ั จากด  นแดนเอเช ิ ยี
ตะวนออกเฉ ั ียงใตท เป่ี นแหล  งทร  พยากร ั /วตถั ดุ บทิ อ่ีดมสมบ ุ รณู แต ย งมั การพ ี ัฒนาระบบ
ทนนุ ยมในระด ิ บตั าํ่ (uneven development of capitalism)  จงมึ การถ ี ายโอนทร  พยากร ั
และความมงค่ั งไปย ่ั งประเทศของตน ั อกที งได ้ั เข าไปลงท  นในกล ุ มประเทศด ุ งกล ั าว
กอให  เก ดการพ ิ งพาทางเศรษฐก ่ึ จระหว ิ างสองภ  มู ิภาคนอย้ี างแยกกนไม ั ออก  โดยกลุม
อาเซยนเป ี นฝ ายเส  ยเปร ี ยบและต ี องพ  ่ึงพา (dependency) ญป่ี นุ  เกาหลใตี และจนแทบท ี กุ
ทาง
    การพฒนาระบบท ั นนุ ยมของภ ิ มู ภาคเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี ือกอให  เก ดิ
การใชทร พยากรของภ ั มู ภาคอ ิ นๆ่ื ดวยการออกไปลงท  นหาแหล ุ งพล  งงานน ั ํ้ามันใน
มาเลเซยี อนโดน ิ เซี ยี ภมู ภาคตะว ิ ันออกกลาง และแอฟรกาิ ปาไม  ในเอเช  ยตะว ี ันออก
เฉยงใต ี และแรงงานราคาถกจากไทย ู ฟลปปิ นส เปนต น การใชทร พยากรแบบล ั างผลาญ 
เพอความก ่ื าวหน  าในธ  รกุ จและอ ิ ตสาหกรรมของตนน ุ กระทบกระเท ้ี อนต ื อประเทศอ  น่ื
ตอเพราะท  าให ํ เก ดการเปล ิ ยนแปลงด ่ี านราคาอย  างฉ  บพล ั นั มการท ี าลายป ํ าไม   ชายฝง
ทะเล และความอดมสมบ ุ รณู ของประเทศต  างๆ  กอให  เก ดขิ อข ดแย ั งในการแยงช งิ
ทรพยากรภายในและระหว ั างประเทศ  และนาไปส ํ ูปญหาทางการเม  องของประเทศ ื25
 4.  มรดกแหงความข  ดแย ั ง ดงทั กล่ี าวแล  วข างต นถ งหน ึ ทางประว ้ี ตัศาสตร ิ และ 
กลายเปนมรดกแห  งความข  ดแย ั ง ไดแก  จนและญ ี ป่ี นตุ างอ  างสิทธเหน ิ อหม ื เกาะเต ู ยวยว ้ี ๋ี
ญป่ี นกุ บเกาหล ั ใตี เหน  อหม ื เกาะโด ู กโด  การกลาวอ  างเร  องราวทางประว ่ื ัติศาสตรของจ  ีน
วาอาณาจ  กรโคก ั รูวเปิ นส วนหน  งของจ ่ึ นในอด ี ตี การทจ่ีนและเกาหล ี ใตี ยาถํ้ งหน ึ งสั อื
ประวตัศาสตร ิ ของญ  ป่ี นทุ บ่ีดเบ ิ อนโดยละเว ื นไม  กล าวถ  งประว ึ ตัศาสตร ิ อ ันโหดเหยม้ี
ของญป่ี นตุ อการย  ดครอง ึ การบงคั บใช ั แรงงาน  (forced laborers) และการบงคั บให ั หญ งิ
สาวชาวจนและเกาหล ี ไปเป ี นทาสกามารมณ  ในช  วงทศวรรษท  1910 – 1945 (comfort  ่ี
women)  และการไปคารวะศาลเจายาส  คุ มู ของผ ิ ูนาญํ ป่ี นโดยจ ุ นและเกาหล ี ใตี ถอวื าเป น
การยกยองอด  ตอาชญากรสงครามหมายเลขหน ี งซ่ึ งเป่ึ นการย  ํ้าถงความน ึ ยมในล ิ ทธั ทหาร ิ
ของเหลาผ นู ําญป่ี นในย ุ คปุ จจ บุ นั ในขณะทญ่ี ป่ี นคุ ดวิ า นนเป ่ั นเรองของคนญ ่ื ป่ี นเองท ุ ่ีจะ
ยกยองบ  คคลใดก ุ ได็ ไมต องเกรงกล  ัวหรอตื องขออน  ญาตจากใคร ุ
อนง่ึการสรางแสนยาน  ุภาพทางการทหารของจนี และความพยายามในการแกไข
รฐธรรมน ั ญของญ ู ป่ี นเพ ุ ่ือใหกองก  าลํ งปั องก  นตนเองเป ั นกองท  พสั งกั ดกระทรวง ั
กลาโหมของญป่ี นุ นอกจากน้ีการครอบครองอาวธทุ ม่ีอาณ ี ภาพการท ุ าลายล ํ างส  งู เชน
ขปนาว ี ธุ ระเบดนิ วเคล ิ ยรี ฯลฯ ของเกาหลเหน ี อื ซงเป่ึ นพ นธม ั ตรท ิ สน่ี ทแนบแน ิ นของ 
จนกี เป็ นประเด  นร็ อนท  ได่ี รบการว ั พากษ ิ วจารณ ิ จากประเทศต  างๆ  ในภมู ภาคและจากท ิ ว่ั
โลกถงสึ นตั ภาพและความม ิ นคงของบร ่ั เวณเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ียงเหนอื
   
ความสมพั นธั ระหว  างจ  นี เกาหลใตี และญป่ีนุ :  ภาพรวมและบทสรปุ
งานวิจยชั นน้ิ เป้ี นการมองส  งคมจ ั นี เกาหลใตี และญป่ี นจากม ุ ุมมองของคนเอเชยี
เอง และพยายามคนหาจ  ดยุ นของแต ื ละส  งคมท ั ท่ีาการศ ํ กษาเพ ึ อด่ื ถู งการวางแผนและ ึ
ดาเนํ นการเพ ิ อการเปล ่ื ยนส ่ี งคม ั (social transformation) ของตนในแตละช  วงเวลาท  ่ีผาน
มา ซงได ่ึ กล าวถ  งเนึ อหาสาระของข ้ื อม ลอย ู างละเอ  ยดแล ี ว ในหวขั อส ดทุ ายน  จะขอ ้ี
กลาวถ  งภาพรวมของความส ึ มพั นธั ของท  งสามประเทศด ้ั งนั ้ี
ความรงโรจน ุ ทางด  านเทคโนโลย  ีทนุ อตสาหกรรม ุ และวฒนธรรมของส ั งคมใน ั
ภมู ภาคเอเช ิ ยตะว ี นออกเฉ ั ียงเหนอเปื นผลมาจากการย  ตุ การแข ิ งข นั และการรกรานก ุ นั
ดวยก  าลํ งทหาร ั แตห นมาร ั วมม  อในเช ื งการแข ิ งข ันทางดานเศรษฐก  จและพ ิ ฒนาประเทศ ั26
ตามแนวทางระบบทนนุ ยมจนได ิ รบความส ั าเรํ ็จในระดบหน ั ง่ึ และกลายเปนศ นยู กลาง 
ความเจรญร ิ งเรุ องบร ื เวณหน ิ งของโลกไปแล ่ึ ว การสรางสรรค  ส งคมเหล ั านม้ีไดิ เก ดขิ ้ึน
อนเป ั นผลมาจากการตอบโต  ตอการร  กุ และ/หรอการครอบง ื าจากชนผ ํ วขาวแม ิ วาจะ
ยงคงร ั บอั ทธิ ิพลของตะวันตกมาใชเป นต นแบบและแบบแผนในการด  ารงช ํ วีตของคน ิ
แตเป นการ   “จงใจ”  สรางสรรค  ส งคมของตนเองข ั ้ึนจนมความเจร ี ญร ิ งเรุ องเท ื ยบเค ี ยงก ี บั
ประเทศทพ่ี ฒนาแล ั วในย  โรปและอเมร ุ กาิ และประสงคทจะพ ่ี ฒนาให ั กาวหน  าต อไป
อยางไม  หย ดยุ งบนพ ้ั นฐานของการน ้ื าภํ มู ปิ ญญา  – คาน ยมเอเช ิ ยี – มาใช
อยางไรก  ตาม ็ เนองจากประเทศท ่ื งสามต ้ั งอย ้ั ใกล ู ชดติ ดกิ นั และมประว ี ตัศาสตร ิ 
ทงท้ั ด่ีและไม ี ด ตีอก นอั นยาวนาน ั อกที งย้ั งมั เปี าหมายทจะเป ่ี นท หน่ี ง่ึ ทาให ํ เกดขิ อข ดแย ั ง
ระหวางก  นอย ั างต อเน อง่ื นอกจากน้ีกรณของ ี เกาหลเหน ี อื และไตหว นักย็งคงเป ั นป ญหา 
ทยากย ่ี งจะแก ่ิ ไขได  โดยง  าย ซายํ้ งกั อให  เก ดขิ วพ้ั นธม ั ตริ คอื จนี – เกาหลเหน ี อื – รสเซ ั ีย
และญป่ี นุ –  ไตหว นั –  สหรฐฯั ในขณะทเกาหล ่ี ใตี แสดงจ  ดยุ นทื เป่ี นกลาง  และมี
แนวโนมท จะเอนเอ ่ี ยงไปทางกล ี มของจ ุ นในป ี ค.ศ. 2006  น้ีนอกจากน้ีเมองโสมขาวก ื ็
ยงคงประสงค ั ท จะเป ่ี นศ ูนยกลางทางด  านเศรษฐก  ิจและวฒนธรรม ั (Economic and
Cultural hub) ของภมู ภาคเอเช ิ ยตะว ี ันออกเฉยงเหน ี อื โดยเนนถ งสภาพทางภ ึ มู ศาสตร ิ ท ่ี
โซลเปนจดเช ุ อม่ื คอื ปกก ง่ิ – โซล – โตเกยวี จงมึ การสร ี างเขตเศรษฐก  ิจขนท้ึ เม่ี องอ ื ิน
ชอน (ตงอย ้ั ใกล ู ก บกร ั งโซล ุ )
ความรวมม  อได ื กระท  ากํ นในท ั กระด ุ บของส ั ังคม นบตั งแต ้ั ผ นู ําประเทศ
นกการเม ั องื เจาหน  าท ่ีขาราชการระดบสั งู นกวั ชาการ ิ /นกเร ั ยนน ี กศั กษา ึ และประชากร
กลมตุ างๆ  แมในใจล  กๆึ ของชนแตละชาต  ยิงคงม ั ึความเคลอบแคลงใจก ื นและก ั นอย ั บู าง
แตก สร็ างสรรค  มตรภาพและความร ิ วมม  อกื นได ั ในระด  บหน ั ง่ึ
ครสติ ศตวรรษท  21  ่ี อาจเปนศตวรรษของภ  มู ภาคเอเช ิ ยตะว ี ันออกเฉยงเหน ี อทื ่ี
กาวล  าเปํ้ นท ่ีหนงของโลกในทางเศรษฐก ่ึ จิ สวนการเม  องระหว ื างประเทศจะย  งคงม ั ีการ
แบงข วออกเป ้ั นสองข  ว้ั อนเป ั นการสร  างความสมด  ลระหว ุ างก  นและก ั นั ตามรปแบบ ู
ความสมพั นธั  “ การรวมม  อเช ื งการแข ิ งข นั ” ในขณะทบร่ี เวณภ ิ มู ภาคอ ิ นของโลกจะย ่ื งคง ั
ตกอยในว ู งวนของสงคราม ั และการปฏวิตัริฐประหาร ั กอให  เก ดความห ิ วโหยและความ ิ
ยากจนของชนสวนใหญ  ของประเทศ  ในทางตรงกันขาม ชนชนส้ั งกล ู บเสวยส ั ขุ ฟงเฟุ อ
และใชชวีตอย ิ างหร  หราแสนสบาย ู27
      บรรณานกรม ุ (บางสวน )
ไชยวฒนั คาชํ้ , ูจนี-ญป่ี นุ . กรงเทพฯ ุ :  สานํ กพั มพิ openbook, 2548.  
ดารงค ํ  ฐานด, ี สงคมและว ั ฒนธรรมเกาหล ั ี.   กรงเทพฯ ุ :  สานํ กพั มพิ มหาว  ทยาล ิ ยั
รามคาแหง ํ , 2546.
ดารงค ํ ฐานด, ีสงคมและว ั ฒนธรรมจ ั นี.  กรงเทพฯ ุ : สานํ กพั ิมพมหาว  ทยาล ิ ยรามค ั าแหง ํ ,
2546.
ดารงค ํ  ฐานด, ี สงคมและว ั ฒนธรรมญ ั ป่ี นุ .   กรงเทพฯ ุ :  สานํ กพั มพิ มหาว  ทยาล ิ ยั
รามคาแหง ํ , 2549.
นาคามระู ทากาฟกะู ,  พฒนาการเศรษฐก ั จญิ ป่ี นสม ุ ยใหม ั .   สงคโปร ิ :    หนงสั อพื มพิ 
เผยแพรในโอกาสฉลองครบรอบร  อยป  ความสมพั นธั ไทย  -ญป่ี นุ , 2530.
เพญศร ็ ีกาญจโนมยและผ ั สสด ุ ีสตยมานะ ั (แปล) , สาธารณรฐประชาชนจ ั นี.  กรงเทพฯ ุ :
วรวฒุ การพ ิ มพิ , 2527.  
ยทะคะ ุ ทะซะวา และคนอน่ื, ประวตัวิฒนธรรมญ ั ป่ี นุ : ภาพโดยทวไปอย ่ั างกว  างๆ  .  แปล
โดยดร. ปรยาี องคภ ิ รมย ิ  กรงเทพฯ ุ : กระทรวงตางประเทศญ  ป่ี นุ , 1983.
China Handbook Editorial Committee, History.  China Handbook Series: Foreign
Language Press, 1982.
Christopher, Robert C. Japanese Mind.  Tokyo: Charles E. Tuttle Company, 1990.
Goodrich, L. Carrington. A Short History of the Chinese People.  New York: Harper
Torchbooks, 1959.
Han, Woo-keun. The History of Korea.  Honolulu: University Press of Hawaii, 1974.
Miliband, Ralph. The State in Capitalist Society.  New York: Basic Books, Inc.,
Publishers, 1969.
Nakane, Chie. Japanese Society.  Berkeley: University of California Press, 1972.
Wallerstein, Immanuel. The Capitalist World-Economy.  Cambridge: Cambridge
University Press, 1980.
Wallerstein, Immanuel. The Modern World-System I, II.  New York: Academic Press,
1974.  28
หมายเหตุบทความนสร้ี ุปจากผลการศกษา ึ 2 เลม ดงนั ้ี
1.  เอกสารทางวชาการ ิ อันดบทั 22 ่ี  ศนยู เกาหล  ศีกษา ึ มหาวทยาล ิ ยรามค ั าแหง ํ
เรอง่ื เอเชยตะว ี นออกเฉ ั ยงเหน ี อื: ความสมพั นธั ระหว  างจ  นี เกาหลีและญป่ี นุ –
ตงแต ้ั ย คโบราณจนถ ุ งตอนปลายคร ึ สติ ศตวรรษท  19 ่ี (Northeast Asia: The Relationship
between China, Korea and Japan From the Ancient Time to the End of 19
th
 Century)
โดย รองศาสตราจารยดร. ดารงค ํ ฐานดีพ.ศ. 2551 จานวน ํ 210  หนา  (เอกสารทาง
วชาการฉบ ิ บนั ้ีไดรบการสน ั บสน ั นจากศ ุ นยู เกาหล  ศีกษา ึ มหาวิทยาลยรามค ั าแหง ํ )
2.  เอกสารทางวชาการ ิ อนดั บทั 21  ่ี ศนยู เกาหล  ศีกษา ึ หมาวิทยาลยรามค ั าแหง ํ รายงาน
การวจิยั เรอง่ื ความสมพั ันธระหว  างจ  ีน เกาหลใตี และญป่ี นุ : ตงแต ้ั ต นคร  สติ ศตวรรษท  ่ี
20 – ปจจ บุ นั (The Relationship between China – South Korea – Japan: From Early
20
th
 Century to Present) โดย รองศาสตราจารยดร. ดารงค ํ ฐานดีป 2550   จานวน ํ 420
หนา  (งานวิจยชั นน้ิ ได้ี รบการสน ั บสน ั นเง ุ นทิ นจากสถาบ ุ นวั จิยและพ ั ฒนา ั มหาวทยาล ิ ยั
รามคาแหง ํ )